Патрик К
Да мiс Люсi прыходзiць каханне (на белорусском языке)
К.Патрык
ДА МIС ЛЮСI ПРЫХОДЗIЦЬ КАХАННЕ
Жанчыны сядзелi за сталом, сервiраваным для снедання. Iх чорныя палiто такiя звычайна носяць турысты ў Мексiцы - былi накiнуты на плечы. Яны выглядалi менавiта так, як i павiнны выглядаць жанчыны сярэднiх год з самых арыстакратычных прыгарадаў Фiладэльфii.
- Mas cafe*, - звярнулася мiс Элен Ярнэл да ганарлiвай афiцыянткi.
* Яшчэ кавы (гiшп.).
Мiс Элен даводзiлася i раней падарожнiчаць, таму яна ведала, як дамагчыся, каб цябе абслужылi ў замежных краiнах.
- I max caliente*, - дадала мiсiс Тругуд, самая старэйшая, якой у Мехiка ранiцай было холадна.
* Больш гарачай (гiшп.).
Мiс Люсi Брэм не сказала нi слова. Яна зiрнула на гадзiннiк - цi не час ужо з'явiцца Марыа.
Афiцыянтка бразнула аб стол металiчным кафейнiкам з цеплаватай кавай.
- Як ты думаеш, Люсi, - спытала Элен, - можа, варта было б выклiкаць Марыа сёння раней? Ён мог бы адвесцi нас куды-небудзь, дзе на снеданне падалi б нешта смачнае i гарачае.
- Марыа i так аказвае нам дастаткова паслуг. - Мiс Люсi крыху пачырванела, калi загаварыла пра маладога гiда-мексiканца. Пачырванела таму, што сяброўкi кпiлi з яе праз гэтага Марыа, а яшчэ таму, што яна якраз падумала пра яго дужыя, па-мексiканску грубыя ногi, якiя яна бачыла ўчора, калi Марыа катаў iх на лодцы па плаваючых садах Ксачымiлька.
Мiс Люсi Брэм, вiдаць, за ўсе пяцьдзесят два гады свайго добрапрыстойнага жыцця старой дзеўкi ў квакерскiм асяроддзi не думала пра мужчынскiя ногi (тым болей у час снедання). Гэта была яшчэ адна трывожная прыкмета той змены, якая адбывалася з ёю пасля прыезду ў Мексiку месяц назад. Змена, вiдаць, адбылася на самай справе раней, калi пасля смерцi хворага бацькi яна раптам зрабiлася страшэнна багатай дзякуючы як фiнансавым абавязацельствам, па якiх яна атрымоўвала дывiдэнды, так i свабодзе ад усялякiх абавязкаў. Але мiс Люсi зразумела гэтай пазней, тут, у Мексiцы, у той дзень, калi знайшла ў Таска Марыа.
Той дзень для мiс Люсi быў, вiдаць, самы багаты на падзеi з усяго яе новага жыцця тут, у Мексiцы. Пачуццё свабоды, якое па-ранейшаму бянтэжыла яе ўраўнаважаную душу, абудзiлася разам з ёю ў запоўненым сонцам гатэльным нумары. Яно лунала над ёю ў час снедання, калi жанчыны сядзелi ў дворыку гатэля (яна ўпотай аплочвала ўсе выдаткi). Гэта пачуццё не маглi прыглушыць нi скаргi Веры наконт халоднага горнага паветра, нi снабiсцкiя заўвагi вопытнай турысткi Элен пра тое, што ў Таска ўсё так мiла, але далёка не так маляўнiча, як у горных мястэчках Тасканii.
Мiс Люсi, якая, апрача Фiладэльфii i Бар-Харбар, нiчога не бачыла, ружовыя вышчарбленыя ветрам дахi i такiя ж ружовыя стромкiя цэрквы Таска здавалiся неверагодным здзяйсненнем мары. "Ружова-чырвоны горад з узростам у палову ад вечнасцi..."
Няўрымслiвая радасць ад "замежжа", ад уласнай незалежнасцi дасягнула вяршынi, калi яна ўбачыла пярсцёнак.
Яна ўбачыла яго ў адной невялiчкай крамцы, дзе прадавалiся вырабы з срэбра, непадалёк ад цянiстай гарадской плошчы. Пярсцёнак прыцягнуў да сябе ўвагу мiс Люсi, калi Вера i Элен таргавалiся з уладальнiкам з-за шпiлькi з вiдарысам асляняцi. Як на яе квакерскi густ, выхаваны на адмаўленнi ўсяго кiдкага, пярсцёнак паказаўся амаль што вульгарным. Вялiкi блiскучы сапфiр белага колеру на тонкай палосцы срэбра. Але ў дзёрзкiм бляску было нешта спакушальнае. Мiс Люсi прымерыла пярсцёнак на палец, i той зiхатнуў ёй у вочы водблескам сонца. У вынiку матчын строгi заручальны пярсцёнак, якi быў, вiдаць, разоў у пяцьдзесят даражэйшы, адразу пабляк i зрабiўся непрыкметным. Мiс Люсi ахапiла бязмежная весялосць, але потым яна засаромелася. Паспешлiва зiрнуўшы на апранутыя ў чорныя палiто постацi Веры i Элен, яна паспрабавала зняць пярсцёнак з пальца.
Пярсцёнак не здымаўся. I пакуль яна вось так змагалася з гэтым пярсцёнкам, да яе падышлi Вера i Элен i пачалi разглядаць яго, ускрыкваючы ад захаплення.
- Божа, Люсi, якi мiленькi!
- Ну чым не заручальны пярсцёнак!
- Не гаварыце глупства, - пачырванела мiс Люсi. - Я занадта старая для яго. Проста прымярала. Здаецца, мне не ўдасца... - Яна зноў пачала сцягваць пярсцёнак. Побач закруцiўся мексiканец - уладальнiк крамы i замурлыкаў камплiменты.
- Давай, Люсi, - падбухторыла Элен. - Купляй!
- Ну, сапраўды, гэта ўжо здаецца недарэчным. Але таму што я, вiдаць, не здолею яго зняць, давядзецца...
Мiс Люсi купiла пярсцёнак з белым сапфiрам i заплацiла суму нашмат большую за яго сапраўдны кошт, але для яе нязначную. Пакуль Элен, якая вяла ўсе фiнансавыя справы ў час падарожжа - бо была наконт гэтага "такая разумная", разбiралася з уладальнiкам крамы, мiс Люсi сказала Веры:
- Калi вернемся ў гатэль, я здыму яго з мылам i вадой.
Але яна так i не зняла пярсцёнка. Нейкiм чынам на iм засяродзiлася адчуванне трывожнага шчасця, якое ўзнiкла зусiм нядаўна.
У Таска энергiя мiс Люсi здавалася невычэрпнай. У той дзень, перад вячэрай, пакуль Вера i Элен заставалiся ў сваiх нумарах, каб даць адпачынак стомленым да ламаты нагам, яна вырашыла вярнуцца ў царкву Санта-Прыска, што ўзвышалася над гарадской плошчай. Першае наведванне царквы было сапсавана пераказам спадарожнiцамi турыстычнага даведнiка. Ёй хацелася пабыць адной у гэтым халодным змрочным будынку, адчуць яго атмасферу вельмi непадобную на простую набожнасць, што панавала ў доме, дзе збiралiся квакеры, там, у Фiладэльфii.
Калi мiс Люсi прайшла праз некалькi драўляных дзвярэй, усярэдзiне шыкоўным бляскам пазалоты яе прывiтаў фантастычнай прыгажосцi алтар, выкананы ў стылi гiшпанскага барока i аздоблены пазалочанымi кветкамi i херувiмамi. Старая сялянка, захутаная ў чорнае, ставiла перад абразом Панны Марыi свечку, якая ўжо пачынала аплываць. У царкву прашмыгнуў дварняк, пакруцiўся i выбег на вулiцу. Велiч храма ў спалучэннi з вось такiмi дэталямi паўсядзённага жыцця дзiўным чынам паўздзейнiчалi на мiс Люсi. Усё гэта сiмвалiзавала тое, што было на яе погляд "папскiм" i чужародным, тым не меней, здаецца, менавiта гэта i вабiла яе. Паддаючыся iмкненню, якое яна ўсвядомiла толькi напалову, мiс Люсi ўкленчыла за прыкладам той самай сялянкi, перажагналася, i ад сапфiра ў пярсцёнку разышлiся водблескi, гэткiя ж экзатычныя, як i сама царква.
Мiс Люсi нядоўга стаяла на каленях, але яшчэ да таго, як узняцца, адчула прысутнасць некага вельмi блiзка ад сябе, з правага боку. Яна азiрнулася i ўбачыла, што ў царкву зайшоў i ўкленчыў усяго за некалькi метраў ад яе юнак-мексiканец у бездакорна белым гарнiтуры, з набожна схiленай галавой, на якой пералiвалiся густыя валасы. Калi мiс Люсi ўстала, iх позiркi сустрэлiся. Сустрэлiся толькi на адзiн момант, але яна запомнiла жывы выраз твару юнака. Твар колеру мёду i вочы - асаблiва вочы - чорныя i спакойныя, з iх лагоднай i пакорлiвай красой. У вынiку кароткага кантакту ёй здалося, што яна зазiрнула ў душу гэтага дзiўнага горада з яго дзiўнымi жыхарамi. Успамiнаючы пасля гэтага юнака, яна падумала, што яе iмпульсiўнае кленчанне было ў нейкай ступенi вельмi адпаведным учынкам. Але, вядома, яна нiколi не раскажа пра гэта Веры i Элен.
Мiс Люсi выйшла з царквы ў радасным настроi, гатовая адразу ж сесцi за вячэру. Ужо змяркалася, i калi яна, мiнуўшы шумлiвую Ксакала, пайшла па пустой вулiцы, што вяла да гатэля, зрабiлася цёмна, амаль як ноччу. Крокi мiс Люсi па няроўным бруку нязвыкла адгукалiся рэхам. Яно, здавалася, падкрэслiвала яе адзiноту. Да мiс Люсi пачала наблiжацца постаць чалавека - мужчыны, якi, хiстаючыся, спускаўся з пагорка ў яе бок. Мiс Люсi была не з баязлiвых, але, адчуўшы халадок трывогi, зразумела, што незнаёмец п'яны. Яна азiрнулася. Апрача iх, навокал не было нiкога. Мiс Люсi адчула слабае iмкненне вярнуцца да Ксакала, але яна заглушыла яго. Як-нiяк яна - амерыканка, i нiхто не асмелiцца крануць яе. Мiс Люсi рашуча пакрочыла наперад.
Але зярняты страху былi пасеяны, i, калi мiс Люсi параўнялася з незнаёмцам, той зiрнуў з-пад iлба i нахiлiўся ў яе бок. Твар мужчыны быў няголены, вопратка - абтрапаная, акрамя таго, ад яго моцна патыхала тэкiлай*.
* Мексiканская гарэлка з соку альясу (гiшп.).
Незнаёмец пачаў хутка гаварыць па-гiшпанску, але мiс Люсi не магла нiчога разабраць. Яна разумела, што ён жабруе, але прывучаная да арганiзаванай дапамогi бедным, адносiлася да жабракоў на вулiцы без спачування. Мiс Люсi адмоўна пахiтала галавой i паспрабавала прадоўжыць шлях. Але брудная рука не адпускала рукава палiто i цiхае скуголенне працягвалася. Мiс Люсi вызвалiла руку больш рашуча, чым нават хацела. У вачах у мужчыны з'явiлася злосць. Ён абурана ўзняў руку.
Хоць, вiдавочна, ён не збiраўся ўдарыць мiс Люсi, але тая iнстынктыўна адхiнулася - у вынiку абцас чаравiка зашчамiўся памiж камянямi бруку, i яна даволi няўклюдна павалiлася на зямлю. Там i засталася ляжаць з вывернутай нагой, а мужчына пагрозлiва стаяў проста над ёй.
На нейкi момант мiс Люсi ахапiла панiка - сляпы, усеабдымны жах, абсалютна беспадстаўны, улiчваючы ўсю вартую смеху недарэчнасць сiтуацыi.
I тут з цемры з'явiўся яшчэ адзiн чалавек. Стройны мужчына ў белым гарнiтуры.
Мiс Люсi не магла распазнаць яго ў твар, але ведала, што гэта той самы юнак, з якiм яна сустрэлася ў царкве. У цемры ўскiнуўся белы рукаў i адпiхнуў жабрака.
Мiс Люсi ўбачыла, як жабрак падаўся назад i зашоргаў прэч, буркаючы сабе нешта пад нос. Потым адчула, як да яе наблiзiўся малады твар, а моцная рука дапамагла ёй узняцца. Яна не магла зразумець, што гаварыў яе збавiцель, але голас у яго быў лагодны i спагадлiвы.
- Que malo*, - сказаў ён, усмiхнуўшыся ўслед жабраку. - Malo Mexicano**. У месячным святле блiснулi белыя зубы. - Я - Марыа, з царквы, так? Я дапамагаць сеньёра, не?
* Якi дрэнны (гiшп.).
** Дрэнны мексiканец (гiшп.).
Ён, можна сказаць, на руках данёс мiс Люсi, якая выкруцiла ногу, да гатэля, потым у нумар, дзе перадаў пад мiтуслiвую апеку Веры i Элен.
Пакуль Марыа клапатлiва завiхаўся вакол мiс Люсi, Элен схапiла сумачку i спытала шэптам:
- Колькi, Люсi?
Але гэты раз мiс Люсi выказала сваю волю:
- Не, грошы абразяць.
А Марыа, якi, вiдаць, усё зразумеў, сказаў:
- Gracias, Senora*.
* Дзякуй, сеньёра (гiшп.).
Вымавiўшы некалькi слоў, з якiх мiс Люсi зразумела толькi "madre"*, узяў левую руку мiс Люсi - тую, на якой быў новы пярсцёнак з сапфiрам, пацалаваў яе i, усмiхаючыся, з паклонам развiтаўся.
* Мацi (гiшп.).
Такiм вось чынам Марыа ўвайшоў у iх жыццё. А ўвайшоўшы, ён, што было вiдавочна, меркаваў там застацца. Назаўтра ранiцай ён прыйшоў у гатэль спытацца пра мiс Люсi, i тая ўпершыню разгледзела яго як след. Марыа не быў прыгажуном у поўным сэнсе гэтага слова. Вочы з доўгiмi вейкамi былi крыху заблiзка адно ад аднаго. Вусiкi над пухлымi вуснамi - занадта доўгiя. Постаць хоць i танклявая, але дужая, акрамя таго, у iм было нешта такое, што выклiкала адначасова прыхiльнасць i давер.
Марыа, як ён растлумачыў, быў студэнтам i ў час вакацый спрабаваў зарабiць крыху грошай. Ён хацеў пабыць у сеньёр гiдам i, так як мiс Люсi не магла хадзiць, прапанаваў наняць машыну i самому сесцi за руль. Ганарар, якi папрасiў Марыа, быў надзiва малы, i ён упарта адмаўляўся пагадзiцца на большую суму.
На другi дзень ён наняў машыну за нiзкую цану, якая больш чым задаволiла ашчадную мiс Элен, i з гэтага дня пачаў вазiць жанчын па цiкавых мясцiнах, аказваючы iм такiя клопат i ўвагу, быццам яны былi ягоныя тры "madre".
Штодзённыя прыходы Марыа, якi заўсёды быў апрануты ў бездакорна чыстае адзенне, кожны раз выклiкалi пачуццё радасцi ў мiс Люсi i, па праўдзе кажучы, ва ўсiх астатнiх. У яго заўсёды было мноства планаў, як правесцi час. Аднойчы ён правёз iх вакол падножжа гары Папакатэпетль, i некалькi гадзiн яны маглi захапляцца, вiдаць, адной з самых прыгожых i таямнiчых гор у свеце. I на нейкi момант, калi так здарылася, што яны засталiся ўдваiх з Марыа, любуючыся асляпляльнай белiзной велiчнай вяршынi гары, мiс Люсi адчула, як Марыа ўзяў яе руку ў сваю цвёрдую карычневую далонь i асцярожна яе пацiснуў.
Вiдаць, так ён хацеў даць ёй зразумець, што, нягледзячы на моўныя складанасцi, яны назiраюць вялiкую славутасць Мексiкi i ён рады, што яны назiраюць яе разам. Ад поцiску вялiкi сапфiр балюча ўеўся ў палец, але мiс Люсi адчула недзе ўнутры яшчэ адно пачуццё, iншае чым боль.
Пасля наведвання Папакатэпетля мiс Люсi вырашыла, што час ехаць з Таска i пасялiцца ў Мехiка. Яна даручыла Элен адмовiцца ад паслуг Марыа - заплацiць яму дадатковую сотню песа i ветлiва, але цвёрда даць яму зразумець, што ў яго паслугах няма больш патрэбы. Але Элен магла з такiм жа поспехам зрабiць спробу развеяць у дым гару Папакатэпетль або дамагчыся, каб яна перанеслася ў мора. Марыа проста рассмяяўся ў адказ, адмахнуўся ад прапанаваных грошай i звярнуўся непасрэдна да мiс Люсi.
- У Мехiка шмат дрэнных мексiканцаў. - Марыа працягнуў у яе бок свае моцныя рукi колеру залацiстага мёду. Ён будзе iх апекаваць. Не, для яго не маюць нiякага значэння грошы сеньёры Элен (дзве другiя жанчыны былi для яго заўсёды сеньёрамi, i толькi мiс Люсi была сеньярытай). Важна тое, што ён павiнен iм усё паказаць. Тут Марыа ўскiнуў свае моцныя рукi, нiбыта ахiнаючы сонца, неба, горы, усю Мексiку. А чорныя вочы з занадта густымi вейкамi абдымалi таксама i мiс Люсi.
I тая, дзейнiчаючы насуперак глыбока ўкаранелага iнстынкту, саступiла. Марыа паехаў з iмi ў Мехiка.
Пайшоў другi тыдзень iх знаходжання ў Мехiка, калi яны вырашылi паехаць да пiрамiды Тэатыўакан. Як заўсёды, мiс Люсi села побач з Марыа, спераду. Кiраваў машынай ён выдатна, i мiс Люсi падабаўся яго профiль, калi ён уважлiва сачыў за дарогай, яго мармытанне ў знак задаволенасцi альбо незадаволенасцi чымсьцi. Менш ёй падабалася, калi Марыа паварочваўся да яе, праводзячы, нiбы лашчачы, вачыма яе твар, апускаючы iх да грудзей.
Яго позiркi бянтэжылi мiс Люсi, i аднойчы нешта прымусiла яе сказаць, смеючыся, па-ангельску:
- Марыа, такiх, як ты, мы называем у Амерыцы flirt. Уяўляю, якiм поспехам ты карыстаешся ў дзяўчат тут, у Мехiка.
Нейкi момант, здавалася, ён не мог зразумець яе заўвагi. Потым пачаў смяяцца.
- Дзяўчаты - muchachas. Para me, no*. - Марыа сунуў руку ў нагрудную кiшэню i выцягнуў адтуль маленькую пашматаную фотакартку. - Mi michacha. Мая дзяўчына. Mi unica michacha... Una sola**.
* Дзяўчаты. Для мяне, не (гiшп.).
** Мая дзяўчына... мая адзiная жанчына... Адна адзiная (гiшп.).
Мiс Люсi ўзяла фотакартку. Гэта быў здымак жанчыны, старэйшай за яе, з сiвымi валасамi i вялiкiмi сумнымi вачыма. На твары - маршчыны - сляды трывог i хвароб.
- Твая мацi? - цiха спытала мiс Люсi. - Раскажы мне пра яе.
Марыа залапатаў са старанным вымаўленнем на гiшпанскай мове, на якой ён, звычайна, гаварыў з дамамi, - гэта быў таропкi маналог, якi мiс Люсi разумела толькi часткова. Яна высветлiла, што мацi Марыа вельмi бедная, што гэта жанчына прысвяцiла сваё жыццё выхаванню сiрот у маленькай вёсачцы ў Герэрас i была святой на зямлi. Вiдавочна, для Марыа мацi была амаль што iдалам - такая гарачая любоў да мацi ўласцiва многiм мексiканскiм юнакам.
Слухаючы ўсхваляваную гаворку Марыа, мiс Люсi прыйшла да рашэння. Неяк да канца адпачынку яна даведаецца ў Марыа адрас мацi, напiша ёй пiсьмо i перашле грошы для таго, каб Марыа змог закончыць каледж. Мацi, безумоўна, прыме iх, нават калi яе сын акажацца занадта гордым, каб саступiць угаворам.
- Гэта i ёсць тая пiрамiда? - Думкi мiс Люсi перабiў расчараваны голас Элен. - Ну, яна не iдзе нi ў якое параўнанне з эгiпецкiмi пiрамiдамi!
Што ж датычыцца мiс Люсi, дык яе ўразiлi пiрамiды Сонца i Месяца. I калi яна ўглядалася ў iх суровую старажытную велiч, адчувала тое самае дзiўнае пачуццё ўзнёсласцi, якое ахапiла яе той ранiцай, калi яна ўкленчыла i перажагналася ў царкве ў Таска.
- Я не збiраюся лезцi ўгору па гэтых прыступках, якiя вось-вось рассыплюцца, - капрызна забурчэла Элен. - Я занадта старая, ды i вельмi горача.
I Вера, якой нiколi не было вельмi горача, таксама аказалася задужа старой. Яна стала ля падножжа пiрамiды з накiнутым на плечы палiто, з адвечнай цыгарэтай у падобнай на лапку руцэ.
- А ты, Люсi, давай - ты ў нас маладая i энергiчная.
Люсi пайшла ўверх па прыступках.
З дапамогай Марыа яна дабралася да самага верху пiрамiды Сонца i нават не задыхалася, узышоўшы на вяршыню, - настолькi моцнай была мiстычная ўзнёсласць, што апанавала яе.
Яны сядзелi толькi ўдваiх, блiзка адно ад аднаго, на вяршынi iнтэлiгентная жанчына за пяцьдзесят, якая закончыла Брынморскi каледж, i гэты амаль што непiсьменны юнак з саманавай хацiны ў глыбiнi Герэрас. Яна глядзела на квадратную планiроўку ўнiзе: старажытнае селiшча з храмам Кетцалькоатл Пярнатых Змей, якiя пазiраюць на Шлях нябожчыкаў, што вядзе ад храма да пiрамiды Месяца.
Марыа пачаў апавядаць ёй пра ахвярныя рытуалы ў час свята Токсталь, якiя штогод праводзiлiся ў тыя старажытныя часы.
Ён гаварыў, а мiс Люсi, заплюшчыўшы вочы, уяўляла сабе сцэну: прыцiхлы натоўп, якi сабраўся на вялiкай плошчы ўнiзе, жрацы, кожны на сваiм адпаведным месцы на прыступках пiрамiды, юнак у бялюткiм адзеннi - зразумела, Марыа.
I таму што ў гэтай мроi ахвярай павiнен быць Марыа, ахвярай марнасцi жыцця i прыгажосцi, мiс Люсi зрабiлася яго па-чалавечы вельмi шкада, i iнстынктыўна яе рука - рука, з якой яна так i не змагла зняць пярсцёнка з танным сапфiрам, пацягнулася ў бок Марыа, i адразу ж яе ахапiлi гарачыя карычневыя пальцы.
Мiс Люсi амаль не заўважыла, як яе абнялi рукi Марыа, а галава з цёмнымi валасамi лягла ёй на грудзi. I толькi калi яна адчула пах, якi нагадваў падагрэты карычневы цукар - пах яго скуры, i пах кветкавай мазi, якой ён памадзiў валасы, раптам прачнулася ўсё фiладэльфiйскае, што было ў мiс Люсi. Яна хуценька ўскочыла на ногi, атрасаючы ў нябыт стагоддзi i вяртаючыся да гэтага рэальнага жыцця, у якiм дзве яе прыяцелькi чакаюць iх ля падножжа пiрамiды, - а да нiзу трэба прайсцi яшчэ столькi прыступак.
Збiраючыся ехаць у гатэль, мiс Люсi вырашыла, што яны з Верай сядуць на задняе сядзенне, таму спераду села Элен i пачала спрачацца з надзьмутым Марыа.
Калi пад'ехалi да пансiёна, мiс Люсi сказала як адрэзала:
- Марыа, заўтра нядзеля. Табе лепш адпачыць.
Той запярэчыў. Калi Люсi паўтарыла: "Не, заўтра, не, Марыа", - юнак скорчыў мiну незадаволенага дзiцяцi. Потым выраз яго твару змянiўся, i чорныя вочы з выклiкам зазiрнулi ў вочы мiс Люсi.
Iдучы ў свой пакой, мiс Люсi адчула, як калоцiцца яе сэрца. Iнтымнасць позiрку Марыа раскрыла тое, пра што яна дагэтуль нават не асмельвалася думаць. Цяпер яна дастаткова ў гэтым упэўнiлася.
Атрымлiвалася, што па нейкай прычыне, якую мiс Люсi не разумела i якую яе нявытанчаны розум не мог нiколi ўявiць, - Марыа жадаў яе.
Ён жадаў яе фiзiчна.
Вечарам, перад тым як легчы спаць, мiс Люсi зрабiла тое, чаго нiколi не рабiла ў жыццi. Пастаяла некалькi хвiлiн у сваёй простай баваўнянай начной кашулi перад высокiм венецыянскiм люстэркам, якое вiсела ў яе шыкоўным нумары, ацэньваючы сябе як жанчыну.
Яна не ўбачыла нiчога новага альбо незвычайнага, што адпавядала б незвычайным пераменам, якiя адбывалiся ў душы. Яе твар не быў прыгожы. Нi ў юнацтве, нi цяпер, калi ён належаў жанчыне, якая неадваротна рабiлася пажылой. Валасы мiс Люсi былi амаль сiвыя, але яшчэ не зусiм белыя, мяккiя i густыя яны даволi прыгожа ўзвышалiся над iлбом. Вакол вачэй, ясных i па-свойму прывабных - маршчыны i ценi, уласцiвыя яе ўзросту. Пругкiя грудзi выразна вылучалiся пад кашуляй, але ў фiгуры не было нiчога незвычайнага. Карацей кажучы, нi ў яе твары, нi ў постацi не было нiчога знешне прывабнага. I тым не менш яе жадалi. Яна ведала гэта. Невядома чаму прыгожы мексiканскi юнак знаходзiў яе спакушальнай. Мiс Люсi была ўпэўнена ў гэтым.
Мiс Люсi была сур'ёзная жанчына i ведала, што маладыя мужчыны часта падлiзваюцца да багатых i старэйшых за сябе жанчын, спадзеючыся ў вынiку выманiць у iх грошы. Але Марыа, ужо не кажучы пра тое, што адмаўляўся ад усялякiх фiнансавых прапаноў, нават не ведаў, што мiс Люсi была намнога багацейшая за сваiх спадарожнiц. Толькi адвакат у Фiладэльфii альбо хто з сямейных яе старажытнага квакерскага роду мог ведаць, наколькi багатая мiс Люсi была на самай справе. Не, калi Марыа хацеў грошай, ён бы засяродзiў увагу на Элен, якая трымала ў руках усе фiнансы i нi на хвiлiну не давала магчымасцi здагадацца, што грошы, якiмi яна распараджаецца, належаць мiс Люсi.
Нiчога ў мiс Люсi, непрыкметнай, апранутай у чорнае мiс Люсi, не сведчыла пра багацце. Праўда, у заручальным пярсцёнку, якi яна насiла як памяць аб мацi, быў даволi каштоўны дыямент. Але толькi вопытны ювелiр мог заўважыць гэта. Што ж датычыцца пярсцёнка з белым блiскучым сапфiрам, дык ён не заслугоўваў таго, каб на яго трацiць час альбо энергiю, i мiс Люсi з радасцю аддала б яго Марыа ў знак удзячнасцi, калi б змагла зняць яго з пальца.
Не, у Мехiка былi тысячы iншых жанчын з куды больш вiдавочнымi прыкметамi багацця. Багатыя, прыгожыя, i любая з iх, вiдаць, з радасцю i гонарам згадзiлася б, каб яе суправаджаў Марыа i - так, мiс Люсi ўспрымала гэта адназначна - аказваў iншыя паслугi.
I ўсё ж... Раптам мiс Люсi спалохалася адсутнасцi логiкi ва ўсiм гэтым. У ёй абудзiўся дзявочы iнстынкт, якi папярэдзiў - небяспека.
I так як мiс Люсi была жанчына сур'ёзная, яна падумала, што трэба прыняць нейкае канчатковае рашэнне. Лежачы цiха пад прасцiнамi, яна прыйшла да вялiкай высновы.
Мiс Люсi i Вера стаялi на аўтобуснай станцыi. Абедзве захуталiся ў палiто, быццам было халоднае надвор'е. Вядома, Вера заўсёды мерзла. Але сёння холад адчувала i мiс Люсi, нягледзячы на цёплую шчодрую цеплыню, якую пасылала вясновае сонца. Яе вочы - i нос - пачырванелi.
Яны чакалi Элен, якую пакiнулi ў гатэлi, каб давесцi справу з Марыа да канца. Аўтобус на Пацкуара адыходзiў праз дваццаць хвiлiн.
Нарэшце Элен з'явiлася. Таксама з пачырванелым носам.
- Як ты магла такое зрабiць, Люсi? - накiнулася Элен на Люсi. - Гэта жорстка. - Яна ткнула ў руку Люсi дзве банкноты па сто песа. - Я падумала, што ён мяне ўдарыць, калi дала яму вось гэта, - абурана працягвала Элен. - А прачытаўшы твой лiст, ён расплакаўся, як дзiця.
Мiс Люсi прамаўчала. На працягу ўсяго вельмi стамляючага падарожжа да Пацкуара рэдка ўступала ў гаворку.
Жанчыны, утраiх, заседзелiся пасля вячэры за сталом на верандзе, з якой адкрываўся краявiд на спакойную роўнядзь возера Пацкуара. Элен, якая была ў той вечар узбуджана-гаваркая, абмяркоўвала планы на наступны дзень. Мiс Люсi, здавалася, не звяртала на гэтую балбатню нiякай увагi. Яе вочы ўзiралiся ў шэра-зялёную ваду возера, на купкi выспачак i нахабных лысагаловых грыфаў, якiя прагна скублi, адбiраючы адзiн у аднаго, рэшткi падлы на беразе возера.
Хутка яна ўстала, сказаўшы: "Халадае. Пайду, вiдаць, да сябе ў пакой. Дабранач".
З нумара мiс Люсi i з балкончыка пры iм адкрываўся iншы краявiд. Унiзе, скрозь цемру, што рабiлася ўсё больш густой, было вiдаць, як рыбакi прывязвалi да берага свае лодкi, цiха перагаворваючыся або напяваючы асiплымi галасамi мексiканскiя песнi.
Мiс Люсi сядзела i назiрала за iх работай. Яна думала пра Марыа, ахопленая глыбокiм, блiзкiм да болю, сумам. Мiс Люсi думала пра яго ўвесь час пасля ад'езду з Мехiка i цяпер жахнулася ад думкi пра тую жорсткасць, з якой яна адмовiлася ад яго паслуг i зрабiла гэта да таго ж праз Элен. Яна павiнна была сама пагаварыць з iм. Мiс Люсi вельмi не хацелася, каб Марыа падумаў, што... Думкi не давалi ёй спакою. Яна абышлася з Марыа кепска, пакрыўдзiла яго...
У нейкi момант свайго летуценнага роздуму яна раптам усвядомiла, што ўнiзе, сярод рыбакоў, рухаецца апранутая ў белае постаць чалавека. Позiрк мiс Люсi спынiўся на гэтым чалавеку, i ў яе душы ўсё перавярнулася. Мiс Люсi напружана нахiлiлася наперад i пачала ўглядацца ў цемру. Так, так, у тых лёгкiх, грацыёзных рухах было нешта знаёмае - гэта мiнiяцюрная, але грацыёзная фiгура...
Але ж гэта не мог быць Марыа! Яна пакiнула яго там, за сотнi мiль ад Мехiка, акрамя таго, Элен было спецыяльна загадана не гаварыць Марыа, куды яны ад'язджаюць.
Постаць у белым рухалася ад берага возера да акна яе пакоя. Прайшла праз паласу святла з адчыненых дзвярэй. Цяпер ужо сумненняў не было.
Гэта быў Марыа.
Мiс Люсi, нахiлiўшыся, глядзела ўнiз з балкона. Яе сэрца калацiлася, як звар'яцелая птушка. Унiзе быў Марыа, усяго за якiх-небудзь пяць метраў ад яе.
- О, мiс Люсi, я знайшоў вас, - загаварыў ён паволi, вельмi старанна па-гiшпанску - так ён заўсёды звяртаўся менавiта да яе. - Я ведаў, што знайду вас.
- Але, Марыа, як?..
- У аўтобуснай кампанii паведамiлi, што вы паехалi сюды. Вось я i прыехаў, чакаў вас.
Мiс Люсi ўбачыла, як блiснулi ва ўсмешцы яго зубы.
- Мiс Люсi, чаму вы паехалi, не сказаўшы adios?
Мiс Люсi не адказала.
- Але вось я зноў тут, каб апекавацца вамi. I заўтра мы - вы i я - пойдзем на возера. Да таго як устануць iншыя дамы. Толькi вы i я. Будзе свяцiць месяц, а потым узыдзе сонца.
- Так...
- Я прыйду ў пяць гадзiн ранiцы. У мяне будзе лодка. Яшчэ не паспеюць прачнуцца птушкi, як я буду вас чакаць.
- Так, так...
- Добрай ночы.
Мiс Люсi вярнулася ў пакой. Дрыжачымi рукамi распранулася i нырнула ў пасцель.
Яна па-ранейшаму калацiлася, калi сярод ночы, так ёй здалося, цiхi свiст пад акном паведамiў, што Марыа ўжо прыйшоў па яе.
Мiс Люсi хутка апранулася, прыгладзiла мяккiя сiвыя валасы, накiнула на плечы палiто i шпарка пакрочыла ўнiз па лесвiцы. У гатэлi было вельмi цiха. Нiхто не бачыў, як яна прайшла праз пусты вестыбюль, нiхто не заўважыў, як яна пайшла ўнiз па схiле берага, дзе каля лодкi яе чакаў Марыа.
Ён узяў яе руку i паднёс да вуснаў. Потым асцярожна павёў мiс Люсi да лодкi.
Мiс Люсi не супрацiўлялася. Ёй здавалася, што сам лёс вядзе яе да непазбежнага.
Марыа казаў праўду. Свяцiў месяц - поўны i лiмонна-белы, пасылаючы таямнiчае святло цёмнай вадзе.
Мiс Люсi лягла ў лодку, пасцялiўшы на дно палiто. Было холадна, але яна, здавалася, не заўважала гэтага. Мiс Люсi назiрала за Марыа, якi, стоячы ў поўны рост i спрытна манеўрыруючы сярод iншых суднаў, выводзiў лодку ў глыб возера. Ён закасаў штаны вышэй каленяў, i ногi ў месячным святле выглядалi моцнымi i чамусьцi грубымi. Марыа спяваў.
Мiс Люсi раней не ўсведамляла, якi ў Марыа прыгожы голас. Песня была прыгожая i невыказна сумная. Вочы Марыа лашчылi яе, яго позiрк вандраваў памiж тварам i рукамi, што нерухома спачывалi на каленях. Танны сапфiр зiхацеў у месячным святле.
Мiс Люсi не заўважала нi часу, нi месцаў, якiя цiха мiнала лодка па дарозе да патаемнага сэрца возера з яго незлiчонымi выспачкамi. Яна не заўважыла, як на досвiтку пачалi гаснуць зоркi i бялець месяц. Яна адчувала толькi глыбокi, поўны спакой, нiбыта гэты лагодны, амаль непрыкметны рух будзе працягвацца бясконца. Мiс Люсi схамянулася ад голаса Марыа.
- Слухайце - птушкi.
Мiс Люсi чула галасы птушак на выспачках, што купiлiся вакол яе, але бачыла толькi грыфаў, якiя нячутна кружылi ў небе.
Марыа перастаў веславаць i ўзяў пакунак. У iм былi tortas*, масла i казiны сыр.
* Булкi (гiшп.).
Прыхапiў ён i бутэльку чырвонага мексiканскага вiна.
Намазаўшы масла на torta вялiкiм складаным нажом, ён падаў яе мiс Люсi. Тая раптам зразумела, што вельмi хоча есцi. Яна з воўчым апетытам накiнулася на ежу, запiваючы салодкiм мексiканскiм вiном проста з бутэлькi. Вiно ўдарыла ў галаву, i мiс Люсi адчула сябе шчаслiвай i бесклапотнай дзяўчынкай. Яе смяшыла ўсё, што гаварыў Марыа, i той таксама смяяўся, лашчачы яе вачыма.
I так вось яны снедалi, нiбыта маладыя ў час мядовага месяца, а за гэты час сонца залiло возера чырванню, на многiя мiлi вакол не было нi душы, адзiныя сведкi - бачныя грыфы-драпежнiкi i нябачныя птушкi-певуны.
Калi даелi апошнюю torta i асушылi да дна бутэльку, Марыа зноў узяўся за вясло i скiраваў лодку да цэнтра возера, маўклiва вяслуючы ўсё далей наперад.
Як толькi мiс Люсi ўбачыла выспу, яна адразу зразумела, што менавiта яе i выбраў Марыа. Гэта выспа больш iзаляваная, больш аддаленая, чым iншыя, да таго ж па краях парослая чаротам.
Марыа асцярожна правёў лодку праз чарот, якi аказаўся настолькi высокiм, што яны апынулiся iзаляванымi ў сваiм, зусiм асобным свеце.
Калi яны даплылi да берага выспы, Марыа ўзяў мiс Люсi за руку i лагодна прымусiў яе ўстаць адным толькi словам: "Пайшлi".
Тая паслухмяна, як дзiця, пайшла следам. Марыа знайшоў сухое месца i паслаў ёй палiто. Потым, калi мiс Люсi магла бачыць твар Марыа, нахiлены да яе твару, чорныя вочы, пасаджаныя крыху заблiзка адно ад аднаго, магла адчуваць цёплае дыханне, што злятала з яго вуснаў.
Мiс Люсi заплюшчыла вочы, ведаючы, што настаў момант, да якога ўсё iшло, пачынаючы з таго дня ў царкве Санта-Прыска, калi яна ўпершыню сустрэлася з Марыа. Яна адчувала рукi Марыа, якiя лашчаць яе валасы, твар пяшчотна, вельмi пяшчотна. Мiс Люсi адчула, як Марыа ўзяў яе руку, дакрануўся да пярсцёнка з сапфiрам.
У той момант, калi Марыа дакрануўся да пярсцёнка яна ўсё зразумела. Яна адчула гэта праз яго пальцы нястрымнае, усёпаглынальнае жаданне. Увесь ход падзей, якi здаваўся такiм складаным, аказаўся надзiва простым.
Рукi Марыа рухалiся ўсё вышэй. Пальцы, па-ранейшаму пяшчотныя, дасягнулi шыi. Мiс Люсi не закрычала. Яна нават не спалохалася.
* * *
Марыа адкiнуў убок запэцканы крывёй нож. Ён не мог бачыць крывi, i ў яго выклiкала агiду тое, што прыйшлося адрэзаць палец, каб зняць пярсцёнак.
Марыа нават не паклапацiўся зняць пярсцёнак, якi некалi належаў мацi мiс Люсi. Гэта была звычайная танная рэч, а вось незвычайная прыгажосць сапфiра ўжо некалькi тыдняў засцiлала яму вочы ад усяго астатняга навокал.
Марыа старанна прыкрыў цела мiс Люсi палiто. Нейкi момант ён думаў пра тое, цi варта схаваць яго ў чароце, але потым вырашыў гэтага не рабiць, бо цела магло выплыць у возера i яго б знайшлi рыбакi.
Тут, на гэтай выспе, можа прайсцi шмат год, пакуль на яе ступiць нага чалавека, а да таго часу - Марыа зiрнуў на грыфаў, што кружылi ў небе...
Не азiраючыся, Марыа пайшоў да лодкi i паплыў да берага, на якiм па-ранейшаму нiкога не было. Там ён саскочыў на зямлю, перавярнуў лодку i адпiхнуў ад берага.
Амерыканка выправiлася на прагулку па возеры на лодцы з нявопытным весляром. Абое патанулi. Мясцовыя ўлады нiколi не будуць абшукваць з драгай такое вялiкае возера, каб знайсцi тапельцаў.
Марыа крочыў у напрамку чыгункi. Ён сядзе ў таварны вагон i, магчыма, заўтра будзе ў Герэрас.
Ён быў упэўнены, што мацi пярсцёнак спадабаецца.
Пераклад: Уладзiмiр Шчасны
ДА МIС ЛЮСI ПРЫХОДЗIЦЬ КАХАННЕ
Жанчыны сядзелi за сталом, сервiраваным для снедання. Iх чорныя палiто такiя звычайна носяць турысты ў Мексiцы - былi накiнуты на плечы. Яны выглядалi менавiта так, як i павiнны выглядаць жанчыны сярэднiх год з самых арыстакратычных прыгарадаў Фiладэльфii.
- Mas cafe*, - звярнулася мiс Элен Ярнэл да ганарлiвай афiцыянткi.
* Яшчэ кавы (гiшп.).
Мiс Элен даводзiлася i раней падарожнiчаць, таму яна ведала, як дамагчыся, каб цябе абслужылi ў замежных краiнах.
- I max caliente*, - дадала мiсiс Тругуд, самая старэйшая, якой у Мехiка ранiцай было холадна.
* Больш гарачай (гiшп.).
Мiс Люсi Брэм не сказала нi слова. Яна зiрнула на гадзiннiк - цi не час ужо з'явiцца Марыа.
Афiцыянтка бразнула аб стол металiчным кафейнiкам з цеплаватай кавай.
- Як ты думаеш, Люсi, - спытала Элен, - можа, варта было б выклiкаць Марыа сёння раней? Ён мог бы адвесцi нас куды-небудзь, дзе на снеданне падалi б нешта смачнае i гарачае.
- Марыа i так аказвае нам дастаткова паслуг. - Мiс Люсi крыху пачырванела, калi загаварыла пра маладога гiда-мексiканца. Пачырванела таму, што сяброўкi кпiлi з яе праз гэтага Марыа, а яшчэ таму, што яна якраз падумала пра яго дужыя, па-мексiканску грубыя ногi, якiя яна бачыла ўчора, калi Марыа катаў iх на лодцы па плаваючых садах Ксачымiлька.
Мiс Люсi Брэм, вiдаць, за ўсе пяцьдзесят два гады свайго добрапрыстойнага жыцця старой дзеўкi ў квакерскiм асяроддзi не думала пра мужчынскiя ногi (тым болей у час снедання). Гэта была яшчэ адна трывожная прыкмета той змены, якая адбывалася з ёю пасля прыезду ў Мексiку месяц назад. Змена, вiдаць, адбылася на самай справе раней, калi пасля смерцi хворага бацькi яна раптам зрабiлася страшэнна багатай дзякуючы як фiнансавым абавязацельствам, па якiх яна атрымоўвала дывiдэнды, так i свабодзе ад усялякiх абавязкаў. Але мiс Люсi зразумела гэтай пазней, тут, у Мексiцы, у той дзень, калi знайшла ў Таска Марыа.
Той дзень для мiс Люсi быў, вiдаць, самы багаты на падзеi з усяго яе новага жыцця тут, у Мексiцы. Пачуццё свабоды, якое па-ранейшаму бянтэжыла яе ўраўнаважаную душу, абудзiлася разам з ёю ў запоўненым сонцам гатэльным нумары. Яно лунала над ёю ў час снедання, калi жанчыны сядзелi ў дворыку гатэля (яна ўпотай аплочвала ўсе выдаткi). Гэта пачуццё не маглi прыглушыць нi скаргi Веры наконт халоднага горнага паветра, нi снабiсцкiя заўвагi вопытнай турысткi Элен пра тое, што ў Таска ўсё так мiла, але далёка не так маляўнiча, як у горных мястэчках Тасканii.
Мiс Люсi, якая, апрача Фiладэльфii i Бар-Харбар, нiчога не бачыла, ружовыя вышчарбленыя ветрам дахi i такiя ж ружовыя стромкiя цэрквы Таска здавалiся неверагодным здзяйсненнем мары. "Ружова-чырвоны горад з узростам у палову ад вечнасцi..."
Няўрымслiвая радасць ад "замежжа", ад уласнай незалежнасцi дасягнула вяршынi, калi яна ўбачыла пярсцёнак.
Яна ўбачыла яго ў адной невялiчкай крамцы, дзе прадавалiся вырабы з срэбра, непадалёк ад цянiстай гарадской плошчы. Пярсцёнак прыцягнуў да сябе ўвагу мiс Люсi, калi Вера i Элен таргавалiся з уладальнiкам з-за шпiлькi з вiдарысам асляняцi. Як на яе квакерскi густ, выхаваны на адмаўленнi ўсяго кiдкага, пярсцёнак паказаўся амаль што вульгарным. Вялiкi блiскучы сапфiр белага колеру на тонкай палосцы срэбра. Але ў дзёрзкiм бляску было нешта спакушальнае. Мiс Люсi прымерыла пярсцёнак на палец, i той зiхатнуў ёй у вочы водблескам сонца. У вынiку матчын строгi заручальны пярсцёнак, якi быў, вiдаць, разоў у пяцьдзесят даражэйшы, адразу пабляк i зрабiўся непрыкметным. Мiс Люсi ахапiла бязмежная весялосць, але потым яна засаромелася. Паспешлiва зiрнуўшы на апранутыя ў чорныя палiто постацi Веры i Элен, яна паспрабавала зняць пярсцёнак з пальца.
Пярсцёнак не здымаўся. I пакуль яна вось так змагалася з гэтым пярсцёнкам, да яе падышлi Вера i Элен i пачалi разглядаць яго, ускрыкваючы ад захаплення.
- Божа, Люсi, якi мiленькi!
- Ну чым не заручальны пярсцёнак!
- Не гаварыце глупства, - пачырванела мiс Люсi. - Я занадта старая для яго. Проста прымярала. Здаецца, мне не ўдасца... - Яна зноў пачала сцягваць пярсцёнак. Побач закруцiўся мексiканец - уладальнiк крамы i замурлыкаў камплiменты.
- Давай, Люсi, - падбухторыла Элен. - Купляй!
- Ну, сапраўды, гэта ўжо здаецца недарэчным. Але таму што я, вiдаць, не здолею яго зняць, давядзецца...
Мiс Люсi купiла пярсцёнак з белым сапфiрам i заплацiла суму нашмат большую за яго сапраўдны кошт, але для яе нязначную. Пакуль Элен, якая вяла ўсе фiнансавыя справы ў час падарожжа - бо была наконт гэтага "такая разумная", разбiралася з уладальнiкам крамы, мiс Люсi сказала Веры:
- Калi вернемся ў гатэль, я здыму яго з мылам i вадой.
Але яна так i не зняла пярсцёнка. Нейкiм чынам на iм засяродзiлася адчуванне трывожнага шчасця, якое ўзнiкла зусiм нядаўна.
У Таска энергiя мiс Люсi здавалася невычэрпнай. У той дзень, перад вячэрай, пакуль Вера i Элен заставалiся ў сваiх нумарах, каб даць адпачынак стомленым да ламаты нагам, яна вырашыла вярнуцца ў царкву Санта-Прыска, што ўзвышалася над гарадской плошчай. Першае наведванне царквы было сапсавана пераказам спадарожнiцамi турыстычнага даведнiка. Ёй хацелася пабыць адной у гэтым халодным змрочным будынку, адчуць яго атмасферу вельмi непадобную на простую набожнасць, што панавала ў доме, дзе збiралiся квакеры, там, у Фiладэльфii.
Калi мiс Люсi прайшла праз некалькi драўляных дзвярэй, усярэдзiне шыкоўным бляскам пазалоты яе прывiтаў фантастычнай прыгажосцi алтар, выкананы ў стылi гiшпанскага барока i аздоблены пазалочанымi кветкамi i херувiмамi. Старая сялянка, захутаная ў чорнае, ставiла перад абразом Панны Марыi свечку, якая ўжо пачынала аплываць. У царкву прашмыгнуў дварняк, пакруцiўся i выбег на вулiцу. Велiч храма ў спалучэннi з вось такiмi дэталямi паўсядзённага жыцця дзiўным чынам паўздзейнiчалi на мiс Люсi. Усё гэта сiмвалiзавала тое, што было на яе погляд "папскiм" i чужародным, тым не меней, здаецца, менавiта гэта i вабiла яе. Паддаючыся iмкненню, якое яна ўсвядомiла толькi напалову, мiс Люсi ўкленчыла за прыкладам той самай сялянкi, перажагналася, i ад сапфiра ў пярсцёнку разышлiся водблескi, гэткiя ж экзатычныя, як i сама царква.
Мiс Люсi нядоўга стаяла на каленях, але яшчэ да таго, як узняцца, адчула прысутнасць некага вельмi блiзка ад сябе, з правага боку. Яна азiрнулася i ўбачыла, што ў царкву зайшоў i ўкленчыў усяго за некалькi метраў ад яе юнак-мексiканец у бездакорна белым гарнiтуры, з набожна схiленай галавой, на якой пералiвалiся густыя валасы. Калi мiс Люсi ўстала, iх позiркi сустрэлiся. Сустрэлiся толькi на адзiн момант, але яна запомнiла жывы выраз твару юнака. Твар колеру мёду i вочы - асаблiва вочы - чорныя i спакойныя, з iх лагоднай i пакорлiвай красой. У вынiку кароткага кантакту ёй здалося, што яна зазiрнула ў душу гэтага дзiўнага горада з яго дзiўнымi жыхарамi. Успамiнаючы пасля гэтага юнака, яна падумала, што яе iмпульсiўнае кленчанне было ў нейкай ступенi вельмi адпаведным учынкам. Але, вядома, яна нiколi не раскажа пра гэта Веры i Элен.
Мiс Люсi выйшла з царквы ў радасным настроi, гатовая адразу ж сесцi за вячэру. Ужо змяркалася, i калi яна, мiнуўшы шумлiвую Ксакала, пайшла па пустой вулiцы, што вяла да гатэля, зрабiлася цёмна, амаль як ноччу. Крокi мiс Люсi па няроўным бруку нязвыкла адгукалiся рэхам. Яно, здавалася, падкрэслiвала яе адзiноту. Да мiс Люсi пачала наблiжацца постаць чалавека - мужчыны, якi, хiстаючыся, спускаўся з пагорка ў яе бок. Мiс Люсi была не з баязлiвых, але, адчуўшы халадок трывогi, зразумела, што незнаёмец п'яны. Яна азiрнулася. Апрача iх, навокал не было нiкога. Мiс Люсi адчула слабае iмкненне вярнуцца да Ксакала, але яна заглушыла яго. Як-нiяк яна - амерыканка, i нiхто не асмелiцца крануць яе. Мiс Люсi рашуча пакрочыла наперад.
Але зярняты страху былi пасеяны, i, калi мiс Люсi параўнялася з незнаёмцам, той зiрнуў з-пад iлба i нахiлiўся ў яе бок. Твар мужчыны быў няголены, вопратка - абтрапаная, акрамя таго, ад яго моцна патыхала тэкiлай*.
* Мексiканская гарэлка з соку альясу (гiшп.).
Незнаёмец пачаў хутка гаварыць па-гiшпанску, але мiс Люсi не магла нiчога разабраць. Яна разумела, што ён жабруе, але прывучаная да арганiзаванай дапамогi бедным, адносiлася да жабракоў на вулiцы без спачування. Мiс Люсi адмоўна пахiтала галавой i паспрабавала прадоўжыць шлях. Але брудная рука не адпускала рукава палiто i цiхае скуголенне працягвалася. Мiс Люсi вызвалiла руку больш рашуча, чым нават хацела. У вачах у мужчыны з'явiлася злосць. Ён абурана ўзняў руку.
Хоць, вiдавочна, ён не збiраўся ўдарыць мiс Люсi, але тая iнстынктыўна адхiнулася - у вынiку абцас чаравiка зашчамiўся памiж камянямi бруку, i яна даволi няўклюдна павалiлася на зямлю. Там i засталася ляжаць з вывернутай нагой, а мужчына пагрозлiва стаяў проста над ёй.
На нейкi момант мiс Люсi ахапiла панiка - сляпы, усеабдымны жах, абсалютна беспадстаўны, улiчваючы ўсю вартую смеху недарэчнасць сiтуацыi.
I тут з цемры з'явiўся яшчэ адзiн чалавек. Стройны мужчына ў белым гарнiтуры.
Мiс Люсi не магла распазнаць яго ў твар, але ведала, што гэта той самы юнак, з якiм яна сустрэлася ў царкве. У цемры ўскiнуўся белы рукаў i адпiхнуў жабрака.
Мiс Люсi ўбачыла, як жабрак падаўся назад i зашоргаў прэч, буркаючы сабе нешта пад нос. Потым адчула, як да яе наблiзiўся малады твар, а моцная рука дапамагла ёй узняцца. Яна не магла зразумець, што гаварыў яе збавiцель, але голас у яго быў лагодны i спагадлiвы.
- Que malo*, - сказаў ён, усмiхнуўшыся ўслед жабраку. - Malo Mexicano**. У месячным святле блiснулi белыя зубы. - Я - Марыа, з царквы, так? Я дапамагаць сеньёра, не?
* Якi дрэнны (гiшп.).
** Дрэнны мексiканец (гiшп.).
Ён, можна сказаць, на руках данёс мiс Люсi, якая выкруцiла ногу, да гатэля, потым у нумар, дзе перадаў пад мiтуслiвую апеку Веры i Элен.
Пакуль Марыа клапатлiва завiхаўся вакол мiс Люсi, Элен схапiла сумачку i спытала шэптам:
- Колькi, Люсi?
Але гэты раз мiс Люсi выказала сваю волю:
- Не, грошы абразяць.
А Марыа, якi, вiдаць, усё зразумеў, сказаў:
- Gracias, Senora*.
* Дзякуй, сеньёра (гiшп.).
Вымавiўшы некалькi слоў, з якiх мiс Люсi зразумела толькi "madre"*, узяў левую руку мiс Люсi - тую, на якой быў новы пярсцёнак з сапфiрам, пацалаваў яе i, усмiхаючыся, з паклонам развiтаўся.
* Мацi (гiшп.).
Такiм вось чынам Марыа ўвайшоў у iх жыццё. А ўвайшоўшы, ён, што было вiдавочна, меркаваў там застацца. Назаўтра ранiцай ён прыйшоў у гатэль спытацца пра мiс Люсi, i тая ўпершыню разгледзела яго як след. Марыа не быў прыгажуном у поўным сэнсе гэтага слова. Вочы з доўгiмi вейкамi былi крыху заблiзка адно ад аднаго. Вусiкi над пухлымi вуснамi - занадта доўгiя. Постаць хоць i танклявая, але дужая, акрамя таго, у iм было нешта такое, што выклiкала адначасова прыхiльнасць i давер.
Марыа, як ён растлумачыў, быў студэнтам i ў час вакацый спрабаваў зарабiць крыху грошай. Ён хацеў пабыць у сеньёр гiдам i, так як мiс Люсi не магла хадзiць, прапанаваў наняць машыну i самому сесцi за руль. Ганарар, якi папрасiў Марыа, быў надзiва малы, i ён упарта адмаўляўся пагадзiцца на большую суму.
На другi дзень ён наняў машыну за нiзкую цану, якая больш чым задаволiла ашчадную мiс Элен, i з гэтага дня пачаў вазiць жанчын па цiкавых мясцiнах, аказваючы iм такiя клопат i ўвагу, быццам яны былi ягоныя тры "madre".
Штодзённыя прыходы Марыа, якi заўсёды быў апрануты ў бездакорна чыстае адзенне, кожны раз выклiкалi пачуццё радасцi ў мiс Люсi i, па праўдзе кажучы, ва ўсiх астатнiх. У яго заўсёды было мноства планаў, як правесцi час. Аднойчы ён правёз iх вакол падножжа гары Папакатэпетль, i некалькi гадзiн яны маглi захапляцца, вiдаць, адной з самых прыгожых i таямнiчых гор у свеце. I на нейкi момант, калi так здарылася, што яны засталiся ўдваiх з Марыа, любуючыся асляпляльнай белiзной велiчнай вяршынi гары, мiс Люсi адчула, як Марыа ўзяў яе руку ў сваю цвёрдую карычневую далонь i асцярожна яе пацiснуў.
Вiдаць, так ён хацеў даць ёй зразумець, што, нягледзячы на моўныя складанасцi, яны назiраюць вялiкую славутасць Мексiкi i ён рады, што яны назiраюць яе разам. Ад поцiску вялiкi сапфiр балюча ўеўся ў палец, але мiс Люсi адчула недзе ўнутры яшчэ адно пачуццё, iншае чым боль.
Пасля наведвання Папакатэпетля мiс Люсi вырашыла, што час ехаць з Таска i пасялiцца ў Мехiка. Яна даручыла Элен адмовiцца ад паслуг Марыа - заплацiць яму дадатковую сотню песа i ветлiва, але цвёрда даць яму зразумець, што ў яго паслугах няма больш патрэбы. Але Элен магла з такiм жа поспехам зрабiць спробу развеяць у дым гару Папакатэпетль або дамагчыся, каб яна перанеслася ў мора. Марыа проста рассмяяўся ў адказ, адмахнуўся ад прапанаваных грошай i звярнуўся непасрэдна да мiс Люсi.
- У Мехiка шмат дрэнных мексiканцаў. - Марыа працягнуў у яе бок свае моцныя рукi колеру залацiстага мёду. Ён будзе iх апекаваць. Не, для яго не маюць нiякага значэння грошы сеньёры Элен (дзве другiя жанчыны былi для яго заўсёды сеньёрамi, i толькi мiс Люсi была сеньярытай). Важна тое, што ён павiнен iм усё паказаць. Тут Марыа ўскiнуў свае моцныя рукi, нiбыта ахiнаючы сонца, неба, горы, усю Мексiку. А чорныя вочы з занадта густымi вейкамi абдымалi таксама i мiс Люсi.
I тая, дзейнiчаючы насуперак глыбока ўкаранелага iнстынкту, саступiла. Марыа паехаў з iмi ў Мехiка.
Пайшоў другi тыдзень iх знаходжання ў Мехiка, калi яны вырашылi паехаць да пiрамiды Тэатыўакан. Як заўсёды, мiс Люсi села побач з Марыа, спераду. Кiраваў машынай ён выдатна, i мiс Люсi падабаўся яго профiль, калi ён уважлiва сачыў за дарогай, яго мармытанне ў знак задаволенасцi альбо незадаволенасцi чымсьцi. Менш ёй падабалася, калi Марыа паварочваўся да яе, праводзячы, нiбы лашчачы, вачыма яе твар, апускаючы iх да грудзей.
Яго позiркi бянтэжылi мiс Люсi, i аднойчы нешта прымусiла яе сказаць, смеючыся, па-ангельску:
- Марыа, такiх, як ты, мы называем у Амерыцы flirt. Уяўляю, якiм поспехам ты карыстаешся ў дзяўчат тут, у Мехiка.
Нейкi момант, здавалася, ён не мог зразумець яе заўвагi. Потым пачаў смяяцца.
- Дзяўчаты - muchachas. Para me, no*. - Марыа сунуў руку ў нагрудную кiшэню i выцягнуў адтуль маленькую пашматаную фотакартку. - Mi michacha. Мая дзяўчына. Mi unica michacha... Una sola**.
* Дзяўчаты. Для мяне, не (гiшп.).
** Мая дзяўчына... мая адзiная жанчына... Адна адзiная (гiшп.).
Мiс Люсi ўзяла фотакартку. Гэта быў здымак жанчыны, старэйшай за яе, з сiвымi валасамi i вялiкiмi сумнымi вачыма. На твары - маршчыны - сляды трывог i хвароб.
- Твая мацi? - цiха спытала мiс Люсi. - Раскажы мне пра яе.
Марыа залапатаў са старанным вымаўленнем на гiшпанскай мове, на якой ён, звычайна, гаварыў з дамамi, - гэта быў таропкi маналог, якi мiс Люсi разумела толькi часткова. Яна высветлiла, што мацi Марыа вельмi бедная, што гэта жанчына прысвяцiла сваё жыццё выхаванню сiрот у маленькай вёсачцы ў Герэрас i была святой на зямлi. Вiдавочна, для Марыа мацi была амаль што iдалам - такая гарачая любоў да мацi ўласцiва многiм мексiканскiм юнакам.
Слухаючы ўсхваляваную гаворку Марыа, мiс Люсi прыйшла да рашэння. Неяк да канца адпачынку яна даведаецца ў Марыа адрас мацi, напiша ёй пiсьмо i перашле грошы для таго, каб Марыа змог закончыць каледж. Мацi, безумоўна, прыме iх, нават калi яе сын акажацца занадта гордым, каб саступiць угаворам.
- Гэта i ёсць тая пiрамiда? - Думкi мiс Люсi перабiў расчараваны голас Элен. - Ну, яна не iдзе нi ў якое параўнанне з эгiпецкiмi пiрамiдамi!
Што ж датычыцца мiс Люсi, дык яе ўразiлi пiрамiды Сонца i Месяца. I калi яна ўглядалася ў iх суровую старажытную велiч, адчувала тое самае дзiўнае пачуццё ўзнёсласцi, якое ахапiла яе той ранiцай, калi яна ўкленчыла i перажагналася ў царкве ў Таска.
- Я не збiраюся лезцi ўгору па гэтых прыступках, якiя вось-вось рассыплюцца, - капрызна забурчэла Элен. - Я занадта старая, ды i вельмi горача.
I Вера, якой нiколi не было вельмi горача, таксама аказалася задужа старой. Яна стала ля падножжа пiрамiды з накiнутым на плечы палiто, з адвечнай цыгарэтай у падобнай на лапку руцэ.
- А ты, Люсi, давай - ты ў нас маладая i энергiчная.
Люсi пайшла ўверх па прыступках.
З дапамогай Марыа яна дабралася да самага верху пiрамiды Сонца i нават не задыхалася, узышоўшы на вяршыню, - настолькi моцнай была мiстычная ўзнёсласць, што апанавала яе.
Яны сядзелi толькi ўдваiх, блiзка адно ад аднаго, на вяршынi iнтэлiгентная жанчына за пяцьдзесят, якая закончыла Брынморскi каледж, i гэты амаль што непiсьменны юнак з саманавай хацiны ў глыбiнi Герэрас. Яна глядзела на квадратную планiроўку ўнiзе: старажытнае селiшча з храмам Кетцалькоатл Пярнатых Змей, якiя пазiраюць на Шлях нябожчыкаў, што вядзе ад храма да пiрамiды Месяца.
Марыа пачаў апавядаць ёй пра ахвярныя рытуалы ў час свята Токсталь, якiя штогод праводзiлiся ў тыя старажытныя часы.
Ён гаварыў, а мiс Люсi, заплюшчыўшы вочы, уяўляла сабе сцэну: прыцiхлы натоўп, якi сабраўся на вялiкай плошчы ўнiзе, жрацы, кожны на сваiм адпаведным месцы на прыступках пiрамiды, юнак у бялюткiм адзеннi - зразумела, Марыа.
I таму што ў гэтай мроi ахвярай павiнен быць Марыа, ахвярай марнасцi жыцця i прыгажосцi, мiс Люсi зрабiлася яго па-чалавечы вельмi шкада, i iнстынктыўна яе рука - рука, з якой яна так i не змагла зняць пярсцёнка з танным сапфiрам, пацягнулася ў бок Марыа, i адразу ж яе ахапiлi гарачыя карычневыя пальцы.
Мiс Люсi амаль не заўважыла, як яе абнялi рукi Марыа, а галава з цёмнымi валасамi лягла ёй на грудзi. I толькi калi яна адчула пах, якi нагадваў падагрэты карычневы цукар - пах яго скуры, i пах кветкавай мазi, якой ён памадзiў валасы, раптам прачнулася ўсё фiладэльфiйскае, што было ў мiс Люсi. Яна хуценька ўскочыла на ногi, атрасаючы ў нябыт стагоддзi i вяртаючыся да гэтага рэальнага жыцця, у якiм дзве яе прыяцелькi чакаюць iх ля падножжа пiрамiды, - а да нiзу трэба прайсцi яшчэ столькi прыступак.
Збiраючыся ехаць у гатэль, мiс Люсi вырашыла, што яны з Верай сядуць на задняе сядзенне, таму спераду села Элен i пачала спрачацца з надзьмутым Марыа.
Калi пад'ехалi да пансiёна, мiс Люсi сказала як адрэзала:
- Марыа, заўтра нядзеля. Табе лепш адпачыць.
Той запярэчыў. Калi Люсi паўтарыла: "Не, заўтра, не, Марыа", - юнак скорчыў мiну незадаволенага дзiцяцi. Потым выраз яго твару змянiўся, i чорныя вочы з выклiкам зазiрнулi ў вочы мiс Люсi.
Iдучы ў свой пакой, мiс Люсi адчула, як калоцiцца яе сэрца. Iнтымнасць позiрку Марыа раскрыла тое, пра што яна дагэтуль нават не асмельвалася думаць. Цяпер яна дастаткова ў гэтым упэўнiлася.
Атрымлiвалася, што па нейкай прычыне, якую мiс Люсi не разумела i якую яе нявытанчаны розум не мог нiколi ўявiць, - Марыа жадаў яе.
Ён жадаў яе фiзiчна.
Вечарам, перад тым як легчы спаць, мiс Люсi зрабiла тое, чаго нiколi не рабiла ў жыццi. Пастаяла некалькi хвiлiн у сваёй простай баваўнянай начной кашулi перад высокiм венецыянскiм люстэркам, якое вiсела ў яе шыкоўным нумары, ацэньваючы сябе як жанчыну.
Яна не ўбачыла нiчога новага альбо незвычайнага, што адпавядала б незвычайным пераменам, якiя адбывалiся ў душы. Яе твар не быў прыгожы. Нi ў юнацтве, нi цяпер, калi ён належаў жанчыне, якая неадваротна рабiлася пажылой. Валасы мiс Люсi былi амаль сiвыя, але яшчэ не зусiм белыя, мяккiя i густыя яны даволi прыгожа ўзвышалiся над iлбом. Вакол вачэй, ясных i па-свойму прывабных - маршчыны i ценi, уласцiвыя яе ўзросту. Пругкiя грудзi выразна вылучалiся пад кашуляй, але ў фiгуры не было нiчога незвычайнага. Карацей кажучы, нi ў яе твары, нi ў постацi не было нiчога знешне прывабнага. I тым не менш яе жадалi. Яна ведала гэта. Невядома чаму прыгожы мексiканскi юнак знаходзiў яе спакушальнай. Мiс Люсi была ўпэўнена ў гэтым.
Мiс Люсi была сур'ёзная жанчына i ведала, што маладыя мужчыны часта падлiзваюцца да багатых i старэйшых за сябе жанчын, спадзеючыся ў вынiку выманiць у iх грошы. Але Марыа, ужо не кажучы пра тое, што адмаўляўся ад усялякiх фiнансавых прапаноў, нават не ведаў, што мiс Люсi была намнога багацейшая за сваiх спадарожнiц. Толькi адвакат у Фiладэльфii альбо хто з сямейных яе старажытнага квакерскага роду мог ведаць, наколькi багатая мiс Люсi была на самай справе. Не, калi Марыа хацеў грошай, ён бы засяродзiў увагу на Элен, якая трымала ў руках усе фiнансы i нi на хвiлiну не давала магчымасцi здагадацца, што грошы, якiмi яна распараджаецца, належаць мiс Люсi.
Нiчога ў мiс Люсi, непрыкметнай, апранутай у чорнае мiс Люсi, не сведчыла пра багацце. Праўда, у заручальным пярсцёнку, якi яна насiла як памяць аб мацi, быў даволi каштоўны дыямент. Але толькi вопытны ювелiр мог заўважыць гэта. Што ж датычыцца пярсцёнка з белым блiскучым сапфiрам, дык ён не заслугоўваў таго, каб на яго трацiць час альбо энергiю, i мiс Люсi з радасцю аддала б яго Марыа ў знак удзячнасцi, калi б змагла зняць яго з пальца.
Не, у Мехiка былi тысячы iншых жанчын з куды больш вiдавочнымi прыкметамi багацця. Багатыя, прыгожыя, i любая з iх, вiдаць, з радасцю i гонарам згадзiлася б, каб яе суправаджаў Марыа i - так, мiс Люсi ўспрымала гэта адназначна - аказваў iншыя паслугi.
I ўсё ж... Раптам мiс Люсi спалохалася адсутнасцi логiкi ва ўсiм гэтым. У ёй абудзiўся дзявочы iнстынкт, якi папярэдзiў - небяспека.
I так як мiс Люсi была жанчына сур'ёзная, яна падумала, што трэба прыняць нейкае канчатковае рашэнне. Лежачы цiха пад прасцiнамi, яна прыйшла да вялiкай высновы.
Мiс Люсi i Вера стаялi на аўтобуснай станцыi. Абедзве захуталiся ў палiто, быццам было халоднае надвор'е. Вядома, Вера заўсёды мерзла. Але сёння холад адчувала i мiс Люсi, нягледзячы на цёплую шчодрую цеплыню, якую пасылала вясновае сонца. Яе вочы - i нос - пачырванелi.
Яны чакалi Элен, якую пакiнулi ў гатэлi, каб давесцi справу з Марыа да канца. Аўтобус на Пацкуара адыходзiў праз дваццаць хвiлiн.
Нарэшце Элен з'явiлася. Таксама з пачырванелым носам.
- Як ты магла такое зрабiць, Люсi? - накiнулася Элен на Люсi. - Гэта жорстка. - Яна ткнула ў руку Люсi дзве банкноты па сто песа. - Я падумала, што ён мяне ўдарыць, калi дала яму вось гэта, - абурана працягвала Элен. - А прачытаўшы твой лiст, ён расплакаўся, як дзiця.
Мiс Люсi прамаўчала. На працягу ўсяго вельмi стамляючага падарожжа да Пацкуара рэдка ўступала ў гаворку.
Жанчыны, утраiх, заседзелiся пасля вячэры за сталом на верандзе, з якой адкрываўся краявiд на спакойную роўнядзь возера Пацкуара. Элен, якая была ў той вечар узбуджана-гаваркая, абмяркоўвала планы на наступны дзень. Мiс Люсi, здавалася, не звяртала на гэтую балбатню нiякай увагi. Яе вочы ўзiралiся ў шэра-зялёную ваду возера, на купкi выспачак i нахабных лысагаловых грыфаў, якiя прагна скублi, адбiраючы адзiн у аднаго, рэшткi падлы на беразе возера.
Хутка яна ўстала, сказаўшы: "Халадае. Пайду, вiдаць, да сябе ў пакой. Дабранач".
З нумара мiс Люсi i з балкончыка пры iм адкрываўся iншы краявiд. Унiзе, скрозь цемру, што рабiлася ўсё больш густой, было вiдаць, як рыбакi прывязвалi да берага свае лодкi, цiха перагаворваючыся або напяваючы асiплымi галасамi мексiканскiя песнi.
Мiс Люсi сядзела i назiрала за iх работай. Яна думала пра Марыа, ахопленая глыбокiм, блiзкiм да болю, сумам. Мiс Люсi думала пра яго ўвесь час пасля ад'езду з Мехiка i цяпер жахнулася ад думкi пра тую жорсткасць, з якой яна адмовiлася ад яго паслуг i зрабiла гэта да таго ж праз Элен. Яна павiнна была сама пагаварыць з iм. Мiс Люсi вельмi не хацелася, каб Марыа падумаў, што... Думкi не давалi ёй спакою. Яна абышлася з Марыа кепска, пакрыўдзiла яго...
У нейкi момант свайго летуценнага роздуму яна раптам усвядомiла, што ўнiзе, сярод рыбакоў, рухаецца апранутая ў белае постаць чалавека. Позiрк мiс Люсi спынiўся на гэтым чалавеку, i ў яе душы ўсё перавярнулася. Мiс Люсi напружана нахiлiлася наперад i пачала ўглядацца ў цемру. Так, так, у тых лёгкiх, грацыёзных рухах было нешта знаёмае - гэта мiнiяцюрная, але грацыёзная фiгура...
Але ж гэта не мог быць Марыа! Яна пакiнула яго там, за сотнi мiль ад Мехiка, акрамя таго, Элен было спецыяльна загадана не гаварыць Марыа, куды яны ад'язджаюць.
Постаць у белым рухалася ад берага возера да акна яе пакоя. Прайшла праз паласу святла з адчыненых дзвярэй. Цяпер ужо сумненняў не было.
Гэта быў Марыа.
Мiс Люсi, нахiлiўшыся, глядзела ўнiз з балкона. Яе сэрца калацiлася, як звар'яцелая птушка. Унiзе быў Марыа, усяго за якiх-небудзь пяць метраў ад яе.
- О, мiс Люсi, я знайшоў вас, - загаварыў ён паволi, вельмi старанна па-гiшпанску - так ён заўсёды звяртаўся менавiта да яе. - Я ведаў, што знайду вас.
- Але, Марыа, як?..
- У аўтобуснай кампанii паведамiлi, што вы паехалi сюды. Вось я i прыехаў, чакаў вас.
Мiс Люсi ўбачыла, як блiснулi ва ўсмешцы яго зубы.
- Мiс Люсi, чаму вы паехалi, не сказаўшы adios?
Мiс Люсi не адказала.
- Але вось я зноў тут, каб апекавацца вамi. I заўтра мы - вы i я - пойдзем на возера. Да таго як устануць iншыя дамы. Толькi вы i я. Будзе свяцiць месяц, а потым узыдзе сонца.
- Так...
- Я прыйду ў пяць гадзiн ранiцы. У мяне будзе лодка. Яшчэ не паспеюць прачнуцца птушкi, як я буду вас чакаць.
- Так, так...
- Добрай ночы.
Мiс Люсi вярнулася ў пакой. Дрыжачымi рукамi распранулася i нырнула ў пасцель.
Яна па-ранейшаму калацiлася, калi сярод ночы, так ёй здалося, цiхi свiст пад акном паведамiў, што Марыа ўжо прыйшоў па яе.
Мiс Люсi хутка апранулася, прыгладзiла мяккiя сiвыя валасы, накiнула на плечы палiто i шпарка пакрочыла ўнiз па лесвiцы. У гатэлi было вельмi цiха. Нiхто не бачыў, як яна прайшла праз пусты вестыбюль, нiхто не заўважыў, як яна пайшла ўнiз па схiле берага, дзе каля лодкi яе чакаў Марыа.
Ён узяў яе руку i паднёс да вуснаў. Потым асцярожна павёў мiс Люсi да лодкi.
Мiс Люсi не супрацiўлялася. Ёй здавалася, што сам лёс вядзе яе да непазбежнага.
Марыа казаў праўду. Свяцiў месяц - поўны i лiмонна-белы, пасылаючы таямнiчае святло цёмнай вадзе.
Мiс Люсi лягла ў лодку, пасцялiўшы на дно палiто. Было холадна, але яна, здавалася, не заўважала гэтага. Мiс Люсi назiрала за Марыа, якi, стоячы ў поўны рост i спрытна манеўрыруючы сярод iншых суднаў, выводзiў лодку ў глыб возера. Ён закасаў штаны вышэй каленяў, i ногi ў месячным святле выглядалi моцнымi i чамусьцi грубымi. Марыа спяваў.
Мiс Люсi раней не ўсведамляла, якi ў Марыа прыгожы голас. Песня была прыгожая i невыказна сумная. Вочы Марыа лашчылi яе, яго позiрк вандраваў памiж тварам i рукамi, што нерухома спачывалi на каленях. Танны сапфiр зiхацеў у месячным святле.
Мiс Люсi не заўважала нi часу, нi месцаў, якiя цiха мiнала лодка па дарозе да патаемнага сэрца возера з яго незлiчонымi выспачкамi. Яна не заўважыла, як на досвiтку пачалi гаснуць зоркi i бялець месяц. Яна адчувала толькi глыбокi, поўны спакой, нiбыта гэты лагодны, амаль непрыкметны рух будзе працягвацца бясконца. Мiс Люсi схамянулася ад голаса Марыа.
- Слухайце - птушкi.
Мiс Люсi чула галасы птушак на выспачках, што купiлiся вакол яе, але бачыла толькi грыфаў, якiя нячутна кружылi ў небе.
Марыа перастаў веславаць i ўзяў пакунак. У iм былi tortas*, масла i казiны сыр.
* Булкi (гiшп.).
Прыхапiў ён i бутэльку чырвонага мексiканскага вiна.
Намазаўшы масла на torta вялiкiм складаным нажом, ён падаў яе мiс Люсi. Тая раптам зразумела, што вельмi хоча есцi. Яна з воўчым апетытам накiнулася на ежу, запiваючы салодкiм мексiканскiм вiном проста з бутэлькi. Вiно ўдарыла ў галаву, i мiс Люсi адчула сябе шчаслiвай i бесклапотнай дзяўчынкай. Яе смяшыла ўсё, што гаварыў Марыа, i той таксама смяяўся, лашчачы яе вачыма.
I так вось яны снедалi, нiбыта маладыя ў час мядовага месяца, а за гэты час сонца залiло возера чырванню, на многiя мiлi вакол не было нi душы, адзiныя сведкi - бачныя грыфы-драпежнiкi i нябачныя птушкi-певуны.
Калi даелi апошнюю torta i асушылi да дна бутэльку, Марыа зноў узяўся за вясло i скiраваў лодку да цэнтра возера, маўклiва вяслуючы ўсё далей наперад.
Як толькi мiс Люсi ўбачыла выспу, яна адразу зразумела, што менавiта яе i выбраў Марыа. Гэта выспа больш iзаляваная, больш аддаленая, чым iншыя, да таго ж па краях парослая чаротам.
Марыа асцярожна правёў лодку праз чарот, якi аказаўся настолькi высокiм, што яны апынулiся iзаляванымi ў сваiм, зусiм асобным свеце.
Калi яны даплылi да берага выспы, Марыа ўзяў мiс Люсi за руку i лагодна прымусiў яе ўстаць адным толькi словам: "Пайшлi".
Тая паслухмяна, як дзiця, пайшла следам. Марыа знайшоў сухое месца i паслаў ёй палiто. Потым, калi мiс Люсi магла бачыць твар Марыа, нахiлены да яе твару, чорныя вочы, пасаджаныя крыху заблiзка адно ад аднаго, магла адчуваць цёплае дыханне, што злятала з яго вуснаў.
Мiс Люсi заплюшчыла вочы, ведаючы, што настаў момант, да якога ўсё iшло, пачынаючы з таго дня ў царкве Санта-Прыска, калi яна ўпершыню сустрэлася з Марыа. Яна адчувала рукi Марыа, якiя лашчаць яе валасы, твар пяшчотна, вельмi пяшчотна. Мiс Люсi адчула, як Марыа ўзяў яе руку, дакрануўся да пярсцёнка з сапфiрам.
У той момант, калi Марыа дакрануўся да пярсцёнка яна ўсё зразумела. Яна адчула гэта праз яго пальцы нястрымнае, усёпаглынальнае жаданне. Увесь ход падзей, якi здаваўся такiм складаным, аказаўся надзiва простым.
Рукi Марыа рухалiся ўсё вышэй. Пальцы, па-ранейшаму пяшчотныя, дасягнулi шыi. Мiс Люсi не закрычала. Яна нават не спалохалася.
* * *
Марыа адкiнуў убок запэцканы крывёй нож. Ён не мог бачыць крывi, i ў яго выклiкала агiду тое, што прыйшлося адрэзаць палец, каб зняць пярсцёнак.
Марыа нават не паклапацiўся зняць пярсцёнак, якi некалi належаў мацi мiс Люсi. Гэта была звычайная танная рэч, а вось незвычайная прыгажосць сапфiра ўжо некалькi тыдняў засцiлала яму вочы ад усяго астатняга навокал.
Марыа старанна прыкрыў цела мiс Люсi палiто. Нейкi момант ён думаў пра тое, цi варта схаваць яго ў чароце, але потым вырашыў гэтага не рабiць, бо цела магло выплыць у возера i яго б знайшлi рыбакi.
Тут, на гэтай выспе, можа прайсцi шмат год, пакуль на яе ступiць нага чалавека, а да таго часу - Марыа зiрнуў на грыфаў, што кружылi ў небе...
Не азiраючыся, Марыа пайшоў да лодкi i паплыў да берага, на якiм па-ранейшаму нiкога не было. Там ён саскочыў на зямлю, перавярнуў лодку i адпiхнуў ад берага.
Амерыканка выправiлася на прагулку па возеры на лодцы з нявопытным весляром. Абое патанулi. Мясцовыя ўлады нiколi не будуць абшукваць з драгай такое вялiкае возера, каб знайсцi тапельцаў.
Марыа крочыў у напрамку чыгункi. Ён сядзе ў таварны вагон i, магчыма, заўтра будзе ў Герэрас.
Ён быў упэўнены, што мацi пярсцёнак спадабаецца.
Пераклад: Уладзiмiр Шчасны