Бородулин Рыгор. Здубавецьця (кнiга) (на белорусском языке)

   - Васiлевiч! Васiлевiч!..
   Той iдзе i ня чуе. Махнула рукой:
   - Ат, стуiбень!
   Прыстоiла.
   Зазвычай па-бацьку клiчуць хоць маленькiх, ды "карчоў" (так у нас завуць начальнiкаў) i яшчэ магазiншчыцаў, крамнiцаў, у мястэчку асаблiва.
   Можа, каб адразу пачала клiкаць па-мацi, пачуў бы...
   Наперасьцiгi
   Кума куме раiць:
   - Кумка мая, пасядзiм, пагаворым аб людцах, а людцы аб нас даўно гавораць.
   Зразумелы клопат: ня адстаць, перагнаць, пайсьцi, як вушацкiя кажуць, наперасьцiгi.
   Ацанiла
   Марушка слухае па радыё выступленьне дэпутата, заўважае:
   - Во, язык, мусiць, на кавадлi адкавалi - цэлы вечар лапочаць.
   Як таму ваўку з казкi пра казу й казьлянятак.
   Прыбабунькi
   (кнiга "Здубавецьця")
   Гэтае ўшацкае слова, у якiм гучыць i байка, i бабуля, i булькат каменьчыка, кiнутага ў крутавiр усьмешкi i прасьмiшкi, аб'ядноўвае такiя навуковыя паняцьцi, як прыказкi, прымаўкi, каламбуры альбо досьцiпы, са мною змалку хадзiла, бо прыбабунькi ў мамы маёй былi на кожным кроку, на першым прыскоку.
   З матчынай хаты яны пайшлi са мной, каб грэць, бадзёрыць, надзеiць мяне ў халоднай дарозе жыцьця.
   Пад'ялдычкi
   На Андрэеве медзьвядзя забiлi,
   Прадалi, грошы ўзялi,
   Шапку купiлi.
   Бай мерыў на нагу,
   Пацубай на руку,
   А насяру табе на галаву.
   - Ну.
   - Х.. гну, дуга будзiць.
   - Куды?
   - У сраку па жалуды.
   - Натрасу й табе прынясу.
   - Пакажы.
   - У казы пад хвастом паглядзi.
   - Хлеба.
   - Падскоч пад неба.
   - Скарэй!
   - Калi скарэў, дык памыйся.
   - Крыж на крыжы.
   - Калi знаеш, нi кажы.
   - Клубок.
   - Скульля табе ў бок!
   - Што казе будзiць,
   - Як год прыбудзiць?
   - Другi пойдзiць.
   - Хлеб соль!
   - Ядзiм ды свой.
   - Добры вечар!
   - Добра лечыў, ды памёр.
   - Спакойнай ночы!
   - Бачыць шпаковы вочы ды глядзець на палок, каб цябе чорт павалок.
   - Па што, воўча?
   - Па апошняе.
   - Адкуль?
   - З-пад кур, петухоў сын.
   - Калi?
   - Ня калi, а жывых пушчай!
   - Гразь, гразь, чаму ты ня гарыш?
   - Я б гарэла, каб ня была карэла.
   I хвор Кузьма,
   I нядуж Кузьма,
   Прывяжыце Кузьме
   Галаву к п..дзе!
   - Цi ведаеш, як дзяўчына апяклася?
   - Як?
   - За гарачы х.. узялася.
   - Цi даць табе тры паясы?
   - Якiя паясы?
   - Я насяру, а ты паясi.
   - Чый бацька ўсраўся?
   - Твой.
   - А твой зьеў!
   - Што на сьняданьне?
   - Булён
   За х.. i вон!
   - Што на вячэру?
   - Яглi
   Пацалавалiся й спаць ляглi!
   - Што на палудзень?
   - Сушмi.
   - Якiя сушнi?
   - П..да з вушмi.
   - Позна ўжо.
   - Гэта ж ня ў гроб лажыць, што позна.
   - Дайце нажа.
   - Усярыся, бяжа!
   - Дай закурыць.
   - Закуры кату пад хвост (адказваюць малому).
   - Значыцца...
   - Калi значыцца дык i целiцца.
   - Як цябе завуць?
   - Чым крупы дзяруць.
   - Крупы дзяруць драчкай, цябе завуць срачкай!
   - Навошта ўкраў цыначкi?
   - Якiя цыначкi?
   - Што пад хвастом у сьвiначкi.
   - Навошта ўкраў тапары?
   - Якiя тапары?
   - Што любаўся бяз пары.
   - Расказаць табе пра белых авец?
   - Раскажы.
   - Вось iм i канец.
   - Расказаць табе пра белага лася?
   - Раскажы.
   - Вось i казка ўся.
   Хуткамоўкi
   Ядры, сьлiвы, ядры, сьлiвы, ядры, сьлiвы.
   Пi здароў! Пi здарова! Пi з даёнкi!
   Авечачка, сьпi з дачкой.
   Стог у яме, стог у яме, стог у яме.
   Бяжыць баба, за ей банка.
   Пад паветкай тры канi.
   Няма сала - лупi збор!
   - Чые дзецi?
   - Янопавы!
   - Хто Яноп?
   - Я Яноп!
   Пракоп
   Пралез праз строп,
   Праз крупы, праз муку й праз падкруп'е.
   Загадкi
   (кнiга "Здубавецьця")
   Хто як цёхкае, шчабеча, квакае, зьвiнiць, стогне
   Цiмох, Цiмох,
   Павёў дзяўчыну ў мох, у мох,
   Павалiў, загалiў
   Торк, торк, торк, торк!
   (Салавей.)
   Пастух пражор на пасту йдзець - жарэць,
   З пасты йдзець - жарэць.
   Перапiлi, пераелi, пералушчылi,
   Перапiлi, пераелi, пераласавалi...
   (Ластаўка.)
   - Курва, курва.
   - Сама такава, сама такава.
   (Жабы.)
   Еў я пана, еў я цара,
   Толькi рыбкi ня спытаў.
   За рыбкай паганюся
   I сам утаплюся.
   (Камар.)
   Мiкiтка-сынок,
   Падай тапарок
   Адсеч пупок,
   Паглядзець кiшок.
   Фук!
   (Голуб.)
   Загадкi
   Перагнуў цераз мяжу,
   А што зробiў,
   Ня скажу.
   (?)
   У куточку на пруточку
   Вiсяць Мэндалевы яйцы.
   (Клубок нiтак.)
   Цыганка ў хаце,
   А сiськi на дварэ.
   (Бэлька.)
   Ракам настаялася,
   Сракай накiвалася,
   Камары наелiся,
   Людзi наглядзелiся.
   (Полiва.)
   Машоначка бараньня
   Даець i зьвечара i зраньня.
   (Капшук.)
   Авохцi мне,
   Пяць на мне,
   Шосты строчыць
   I той хочыць.
   (Iскрыпка, пальцы, смык.)
   Кладуць старца ў дамавiну,
   Х.. тырчыць напалавiну.
   (Грыб у кошыку.)
   Памiж двух дубоў
   Вiсiць цялёнак бяз зубоў.
   (Тое, што й думаеш.)
   Дзед бабу нагнуў,
   Касмацiцу раздуў,
   Салодкае выкусiў,
   Горкае выплюнуў.
   (Ляшчынiна, арэх.)
   Iшлi лесам, сьпявалi басам,
   Несьлi драўляны пiражок зь мясам.
   (Хаўтуры.)
   Мужык карчы драў, драў,
   Корч выдраў, кiнуў,
   А дзюрку панёс.
   (Хадзiў за вугал.)
   Сядзiць Савасьцей
   Бяз скуры, бяз касьцей.
   (Куча.)
   Дзесяць братцаў цягнуць невад
   На Пердунову гару.
   (Пальцы, порткi.)
   Словы матчыны з Вушаччыны
   (кнiга "Здубавецьця")
   Ня хвалiся сеўшы, а хвалiся зьеўшы.
   Той самы блiн, ды ў рэшацi.
   Ня выходзiць у Хадоры тры блiны.
   Хвацiў кашу шылам.
   Лёг ня еўшы, ўстаў ня спаўшы.
   Пайшла сучка баразной.
   Цалое, малое, большае папалам.
   Так ня так, ператакаваць ня будзем.
   Беднаму Iваньку i ў п..дзе каменьнi.
   Як увойдуць злыднi на тры днi, дык i за сем год ня выганiш.
   За тры гады боты, як перуном, спалiла.
   Пашкадаваў воўк кабылу - пакiнуў хвост ды грыву. Цi будзiць яна жыва?
   Высьпеiць касьцянка - высьпiцца шляхцянка.
   Карову б'ець зык, а бабу бабскi язык.
   Новае сiтца пакуль навiсiцца, а як навiсiцца, дык i пад лаўкай наляжыцца.
   Якiя мы самi, такiя нашы й санi.
   Пазайздросьцiў х.. лапцю.
   Надаела сабачай лапе ляжаць на стале, дык хай пад сталом паляжыць.
   Чаго б сьляпы плакаў, каб сьцежку бачыў?
   Хоць сабачына, абы вочы ня бачылi.
   Ня было мяса, i п..да ня закраса.
   У дурной птушкi дурныя песьнi.
   Запытала зiма, дзе ты лета быў.
   Ня быць казе на лазе, ня есьцi ёй брэду.
   Зарадзiў Бог чалавечка - нi баран, нi авечка.
   З кiм ня рос, таму ня дзьмi ў нос.
   Ня купiў бацька шапкi - хай галава мерзьнiць.
   Вашапруд на кут, а добраму чалавечку добра i ў запечку.
   За гарой табе Насярэйка кланяўся.
   Красавiца, што з-пад стала кусаецца.
   I тыя хвалiлi, што цераз шлеi валiлi.
   I качачка казала: ты-ты-ты-ты...
   Дзень добры таму, хто ў гэтым даму!
   Блiны з падскокам.
   Спара ў дзяжу, i сын на вясну!
   Дай, Божа, сесьцi на шчасьлiвым месьцi.
   Хорша, Базыль, ня рассыпай табакi.
   Хорша, тата, ня ўдавiся.
   Каб шырэй ступаў, дык на чарку б папаў.
   Сядзь, хай ня вiсяць, адарвуцца - разаб'юцца.
   Забiрайце збрую i едзьце к х...
   Калi ты курэц, дык i май свой тытунец.
   Дурны, дурны, а скваркi любiць.
   Яму гавары, а ён брык дагары.
   Пазыкi ня ходзяць бяз'языкi.
   Глядзеўшы з рук, зробiшся, як крук.
   Няспадзеўкi - дзiця ў дзеўкi - жох.
   А я жох сваё з запазухi.
   Няўлад мая сучка - за хвост ды на плечы.
   Толку, як з кiлы мазгоў.
   Раньняя птушка цярэбiць дзюбку, а пазьная - вочкi.
   I няўмека пячэць, як з засеку цячэць.
   Ня лезь жаба, дзе конi куюць.
   Хлiбай, ня дбай, хоць жыдка, ды многа.
   Хоць сучку, абы грошы кучку.
   Людскi рот - ня гарод, ня паставiш плот.
   На чужы раток ня накiнеш нараток.
   Ня будзь нi войтам, нi сватам, ня будзеш чалавекам праклятым.
   Сам чорт адступiўся.
   Разьеўся, як шыла.
   З вялiкiх выбораў - лапцi ды абора.
   Нагiнаючыся, ня нацалуешся.
   Абыходзiмся мы бяз таго Гаўрылы, што каля нас ня жывець.
   Фiц выйграў, фiц прайграў.
   Дзесяць гадоў нявестка зжыла й ня ведала, што сучка бяз хваста.
   Што ня гожа, тое няпрыгожа.
   Матка ня знаiць, што цялятка рыкаiць.
   Нечага козамi сена псуваць, яны й лыкi зьядуць.
   На гора й сядун - дзiця.
   На чужое шчасьце й мухай ня ўпасьцi.
   З гора кот капусту есь.
   Нi з колам у горла.
   Грозен рак, ды ў срацы вочы.
   Плач, галасi - рады ня дасi.
   Падняўся вышэй папарацi.
   Усюды гож, як шавецкi нож - i боты шыць, i бульбу крышыць (скаблiць).
   Худы, як склезень.
   Сыты, як рыдзель (як брысiк).
   Мурзаты, як заткала.
   Халодна, як у ваўкаўнi.
   Мокры, як мачонка.
   Ссох, як майскi венiк.
   Сыт, хоць нажы вайстры на iм.
   Дай Божа ў найме людзям, ды ня мне.
   Хочаш мець злосьнiка - пазыч грошы.
   Аддай рукамi, а хадзi нагамi.
   Даюць, ды з рук ня пускаюць.
   Дзе няма роста, там няма й прыгоства.
   Дабрахвочы глядзiць скупому ў вочы.
   Садраць, як чорт за бацьку.
   Лепей касiць касой, чым дугой.
   Смакам, смакам, смакаўно, а ўсё ж лепей за гаўно.
   Ва ўдавы два наравы, а ў удаўца бяз канца.
   Зьбялеў, як лiпа.
   Бiся, сварыся, а на дабрыдзень слова кiнь.
   Чужога рабёнка хоць маслам масьлi, а ён дзёгцем усё роўна сьмярдзiць.
   Каб табе даў Бог здароўя з жабiны прыгоршчыкi.
   Чужое дабро возьмiць (бярэць) за рабро (вылезiць праз рабро).
   Кароўка - мамка, а сала - ямка.
   У каго няма статку, у таго няма i ўпадку.
   Цяжка толькi пачаць, а кiнуць ураз.
   На вiд мужык хоць лапаць, абы жыць - ня плакаць.
   Каб госьцi ня селi косьцю.
   Галодны, як воўк жаробны.
   Разгуляўся, як сабака ў торбе (у мяху).
   Любiў бы Грасiм, каб чорт грошы насiў.
   Журавы паляцелi - палудзень панясьлi.
   Малады - першую галаву на карку носiць.
   Еш, пакуль ня запяеш.
   Ня круцi духамi.
   Усiм кагалам i бацька з жыгалам.
   Якая жонка ды ня жонка, а ўсё ж лепi за парасёнка: хату адчынiць i зачынiць.
   Хоць насяры ды ўтапiся.
   Тры п...ы попелу ня варты.
   А дзе ж тое дзелася, што ў штанах вярцелася?
   Жыць будзеш, але ня захочаш.
   Няма чаго малiцца, калi з запазухi валiцца.
   Згаварыўшыся, i бацьку можна забiць.
   Як зяць на парог, дык цешча за яйцы.
   У яго ў роце мухi любуцца.
   Тады мужык з жонкай сварыцца, калi ў катле трасца варыцца.
   Кармi гаўном - заб'еш гальнём.
   Гонкая дзеўка, хоць на ёй вiшнi абiрай.
   Даўгi, хоць сабак вешай.
   Жывiце, як брацьцi, а рахуйцеся, як жыдзьдзi.
   Хлеб на стале - рукi свае.
   Каб цябе порах узяў.
   П'юць так, што сабакi морду лiжуць.
   Пакуль па каню, па аглоблi скарэй.
   Ня бачыўшы цэлага, i лапленаму рад.
   Сiраце даварыцца ў жываце.
   Дзяўчына, як жалуд.
   Хай той плачаць, хто бярэць, хай той скачаць, хто iдзець.
   У Бога дзён ня рэшата.
   Каму рупiць, таму й вочы лупiць.
   Дайце Саўку спраўку.
   Мазгi ў ствол пайшлi.
   Служы верна й крадзь памерна.
   У яго даўгоў, як у зайца ламоў.
   Ня слухаiць, хоць ты яму вуха выварачавай.
   Дзьве бабы й Тумаш - поўны кiрмаш.
   Ня налечышся, а скалечышся.
   Дзе дзiцё адно, там заўсягды ня ладно.
   Адна жаўна й тая з гаўна (адно жаўно й тое з гаўно).
   Пагода, аж трасецца.
   На воўка памоўка, а мядзьведзь спадналуску.
   Ждала, ждала й жданкi паела.
   Каб усё было на пiндурах.
   Ня перадкуй, як сабака перад пастухом.
   Корчыцца, як скурат на агнi.
   Нас нi вада ня размыiць, нi сьвiньня ня разрыiць.
   Жывець шэртам, вэртам, перавэртам.
   Ежа - толькi шалёнаму сабаку на хвост вылiць.
   Ядкi на зуб.
   Перад сячэць, а зад валачэць.
   Калi ж будзе тое лялё?
   Далёка пьяны гойкаў.
   Воз ня воз - на семярых падвёз, а мне й досiць.
   Па Пахомку шапка, па гаўну й пакрышка.
   У мяне кароткi завароткi.
   Яму не калёсы занасiць.
   Чалавеча, цi ёсьць у цябе галава на карку?
   Пацалуй мяне сягоньня, а я цябе заўтра.
   Сваё сонца i ў попеле вiдно.
   Ня знайшоў шчасьця зраньня - ня шукай яго на зьмярканьнi.
   Кожная пачвара знойдзiць сабе пару.
   Заяц ня трэплецца.
   Заяц, i той злосьць маiць.
   Кожнаму дразду па сваiм гнязду.
   Х.й начаваў, а другi прасiўся (нiчога няма).
   Ён табе ня шыш-варона й ня кукуй-заяц.
   Стаяць нi на жары, нi на вары.
   Завiло ў матылях.
   Рабi, рабi, а дзюра мала.
   Ня бачыў ты яшчэ савы смаленай.
   Жыву, нiчога ня маю, але й з вазоў ня хапаю.
   Яму стала нi па каню, нi па аглоблях.
   Ня хухры-мухры, а рух-рух.
   Глядзi, зробiш кiсла.
   Засьмярдзiць пад сталом, запахнiць на стале.
   Багатым быць маю надзею: прадам сучку ў нядзелю.
   Сава вiдна па палёце, а сакол па паглёдзе.
   Даць уносьнiцу (улычнiцу).
   Багаты на канi, а махляр на сьвiньнi - i махляр перагонiць.
   Застаўся толькi дух ды пятух.
   Пiшчыць, як сьвiньня ў пярэплаце (у друках).
   Ня нашага носу палосу.
   Лепi першы гнеў, чым апошнi.
   У гневаша (надуцькi) губы тоўсты, а срака тонка.
   Заробiць стыднiцу.
   Свая рука ня сука.
   Устаў, яшчэ чорт у кулачыкi ня бiў.
   Былi б пабразгачы, будуць i паслухачы (паслугачы).
   Хадзiць у панiбраццi.
   Гдзе тылькi фэст, там пан Юзаф ест.
   Нi каровы, нi каня, жыву сабе, як паня.
   Хоць альховы, ды смаляк.
   Чым поршы, тым горшы.
   Вось твой хамут, вось твая дуга й я табе болi ня слуга.
   Такая праўда, што сучка дзёгаць зьела i ў ляпе бела.
   Мяне на работу ня хвалiлi, але й на ежу ня ганiлi.
   Загарэлася бяроста ў срацы.
   Малы - з чорта пералетка.
   Набойнае шыла танна каштуiць.
   Ня падпускаць анi на храбт.
   Таўстая, як кукамi зьбiта.
   Лепi палавы хлеб, ды першы, чым другi пшонны.
   На базары й бык цельны, i певень зь яйцом.
   Ня быў ты на смычковым пераезьдзе.
   Ня столькi брагi, колькi зьвягi.
   Золата з гаўном змолата.
   Язык бяз косьцi, што захочаць, тое й хвосьцiць.
   Пакуль лес адзенецца, невядома, дзе хто дзенецца.
   Лежань ляжыць, а яму доля бяжыць.
   Па дастатку пякуць букатку.
   Хоць наўздагон, ды навыперадкi.
   Крычала, крычала: "Падай патарчала!"
   I да мяса трэба закраса.
   Дзярэцца, як жаба на крэў.
   Мужык так гаруiць па жонцы, як баба па iголцы.
   Цi мужык памёр, цi праньнiк сплыў.
   Будзiць горка - праплююць, а салодка - праглынуць.
   Краса пракрасiцца, а розум прыгадзiцца.
   Саламяны мужык i залатыя дзеткi, а ня прамяняеш.
   Вон! Каб i вонках ня было.
   Дурны, аж круцiцца.
   Па малаку ног ня павалаку.
   Калi сяродка поўная, тады й канцы йграюць.
   Зьбiраецца, як сьвёкар полкi (пялёнкi) паласкаць.
   Баба, як ракiта, прыжывушчая.
   I сьвяты б паскакаў, каб гарэлкi паспытаў.
   Асiна ня лясiна, каза ня скацiна.
   Ад чаго яму стала, ад круп цi ад сала?
   Ня хочаш расказваць - нясi ў кiшанi.
   Усё ж ня з-за вугла, а з-за стала.
   Бог ня слухаiць, што сьвiньня рухаiць.
   Зайшоў за Дунай i дамоў ня бувай.
   Каб ня еў, ня спаў, у Амерыцы б стаў.
   Будуць блiны каля Дзьвiны.
   Гаршчок гаршку ганьбу даець, а абодва дзюравыя.
   Чмут-беламут, у чортавы лапцi абут.
   Бягом, горб ушчамiўшы.
   Як з пiпкi выгарыць.
   Прыйшоў з сяла, гонiць з двара.
   Што ўбiў, тое i ўехаў.
   Кожны сабе мякашом, а другому коркай.
   Нiводная гаспадыня пад пяколам ня здохла - усе жывуць.
   На балючыя вочы пароша валiцца.
   Калi гаспадыня з голаду памрэць, дык яе пад прыпечкам пахаваюць.
   Ня хацi ты ракаў i ня мачы ты сраку.
   Памог, як кашаль кольцы.
   Густая каша дзяцей ня разганяiць.
   Дабранач - усе блохi нанач.
   Дасьць Бог дзень, дасьць i пажытак.
   Ешце, хоць кiшкi на плечы.
   Пень гарэў, а воўк сраку грэў, iскра пала й радня стала.
   Хто дуж, той лепш.
   Абы з рук далоў, а з ног само звалiцца.
   Няхай жывець, красуецца, пакуль на х.. ня ўссунецца.
   Памагло, ня памагло, а ад сэрца адлягло.
   Гадзiць, як благой скуле.
   Аж гадзiць, як сьляпы па п..дзе гладзiць.
   Цяпер праўду ваўкi зьелi.
   Яшчэ й марац пад нос зашмарыць.
   Вялiк пень, ды дуплен.
   Ёсь што казаць, няма каму слухаць.
   Цяжка пачаць, а кiнуць лёгка.
   Глядзi, каб цябе сарокi ня ўкралi, падумаюць, што сыр, - гэтак вымыўся.
   Дванаццаць з поўначы прабiла, прывёз на базар Зуська мыла й пачаў таргаваць.
   Кожнае дыханьне любiць папiханьне.
   Ня да любеблi, калi рукi пакрэплi.
   З Богам, Хадорка, калi людцы здараюцца.
   Да Зьмiтры дзеўкi хiтры, а пасьля Зьмiтры, хоць сраку вытры.
   У вас папелi, а ў нас паелi.
   Цялятка ў срачцы, а ён з абушком бегаiць.
   Адарваў гнiлому цяляцi хвост.
   Зроб бела й гуляй сьмела.
   Шлёп гаўно ў кашу, у панскую, ды ня ў нашу!
   Сабака ня зьесь, пакуль ня пакачаiць.
   Прайсьцi туркi-баркi.
   Горка рэдзька, ды ядуць, дрэнна замужам, ды йдуць.
   Валуй раменныя вушы.
   Прыдзiць каза да ваза, ды ня будзiць сена.
   I духу-паху ня чуваць.
   Мая душка ня перабiрушка.
   Гэта табе ня ў яйцы пiшчыць.
   Хоць за вала, абы дома ня была.
   Сава сьпiць, а кур чуiць.
   Трэба жыць i мучыцца, пакуль сьмерць налучыцца.
   У багатага пана багатыя яйцы.
   Напiўся да зялёных мятлiкаў.
   У яе маланьня з-пад хваста сьвiшчыць.
   Кiй на кiй завадзiць, а абед на абед - не.
   З лясочку дачакаеш, а з пясочку - не.
   Нечага таму богу кланяцца, каторы на нас ня глядзiць.
   Еш, пакуль рот сьвеж, а як завянiць, ня заглянiць (а як памрэш, i калом ня ўвапрэш).
   Белае, як сьвiное цела.
   Шанасьць такая, як воўк кабылу шанаваў.
   Золата ўсюдых золата, а гаўно ўсюдых гаўно.
   Пьець, як у бот лiець.
   У мяне хоць кунiца, ды ў рот, а ў цябе сiнiца, ды ў год.
   Залапiць вочы (даць хабар).
   Краса завянiць, а шчасьце ня абманiць.
   Вясельле наша - хлеб i каша.
   Думай за мара, а сьмерць за плячмi.
   Злодзя пройдзiць, хата астанецца, а агонь нiчога ня пакiнiць.
   Голад - ня цётка, ён iлжэць i крадзiць.
   Цярпi, Грышка, спасён будзiш, а ня выцерпiш, чартом будзiш.
   Зьеш х.., а рыба дорага.
   Ня будзь выдатнiкам, ня будзь астатнiкам.
   Хто чаго хочаць, той таго даскочыць.
   Хто чужое ня шануiць, той свайго ня маiць.
   Жонка - радня за парог.
   Такi добры, толькi на небе зьвёзды зьбiраць.
   У iх вада няразьлiтая (пра сяброўства).
   Варона на многа сукоў садзiцца, нi на водным ня жывець.
   Бог ня бяз ног.
   Добра вам жыць! (Кажуць на разьвiтаньне.)
   Пайшоў бы ў мнiхi, дык яйцы лiхi.
   Харош, як сьвiньня ў дождж.
   Так стараўся, аж язык замакрэў.
   Адбяры, Божа, стыд, буду пьян i сыт.
   Бог, як у пень, душу ўторкнуў.
   Свая хатка, як родная матка.
   Дзе конь качаiцца, там поўсьць астанiцца.
   Нос, як кiчаўка (кiсялёўка).
   Вушацкiя бляхары паехалi ў Вушачу кусацца.
   Дзе трушком, дзе бяжком, а дзе й шагам.
   У сваёй хацi i качарга мацi.
   Розум па запатылку (патылiцы) цячэць.
   З аднаго боку пячэць, а з другога душу валачэць (ля вогнiшча).
   Падупалага ня лiчы за прапалага.
   Прапаў, як муха ў сыраватцы.
   К чорту ў зубы залезiць.
   Ну, як дуж-крэпак?
   Нi скубсьцi, нi смалiць.
   Купцы на расторгi.
   Знойдуцца на рукi мукi.
   Нi стуль, нi ссюль.
   Крычы, хоць разарвiся.
   Найшоў дзеўку па свайму калену.
   Твой сiчас, як жыдоўскi зараз.
   Яму мазгi выпетрыла.
   Салому еш, а фасону ня губляй.
   Забi мяне лапцем (калi ня так).
   Абцёр троху пархi, дык i капызiцца.
   Сяньнiк ня падушка, нявестка ня дачушка.
   Хай у вас будзе ня сьпiта, ня зьета!
   На ласы кусочак знойдзiцца куточак.
   Плача, як па ўмiрушчаму.
   Мужыку калена пакажы, толькi праўды ня кажы.
   Шыла, шыла i гаўном завяршыла.
   Ня бойся сабакi брахлiвага, а бойся кусьлiвага.
   Падторкнуўся, як чорт з каўшом пад брагу.
   Лгаць, як у лёд.
   Добрая цацотка (цаца).
   Як у мядзьвежжу вушку (утульна).
   Каб ты так з носам быў, як гэта праўда.
   Як сабака падхартаны.
   Як на шпiгах сядзець.
   Сесьцi макам (саладом).
   Цыбуля, як тынок.
   Гаворыш, як сьпiш.
   Нi ў пiр, нi ў вiр, нi ў добрыя людзi (зь некiм).
   Гавары, кум, ды абедай.
   За другiм бачыць пажашкi, а за сабой i бярвеньнi ня бачыць.
   Цёмна, хоць ражна выставi.
   Як на мокрую п...у блохi.
   Свой лес - свае зайцы.
   Муха ня разарвець бруха.
   Торкаў, торкаў, то ў буракi, то ў моркву.
   Як хочаш, вышэй сракi ня падскочыш, ты скачаш i яна з табой.
   Ляжыць ужо на боскай пасьцелi.
   З малачком i зямельку абгонiш (мама дадавала: як абгонiцца ў роце, дык i праглынецца).
   За слабо i цыган павесiўся.
   I Аўгiньня нявiнна, i Iгнат ня вiнават, а вiнавата хата, што пусьцiла Iгната.
   Заробiў бочку мякiны.
   Хто дарогу пытаiць, той ня блукаiць.
   З усiх капылоў далоў.
   Як бязрукаму рукавiцы.
   Круцiцца, як жулiк на кiрмашы.
   Гакi-бакi забiць (сьпiрацца).
   Духi падхартала (ад голаду).
   Тое-сёе ды нiчога.
   Ходзiць, як няпрыкараны.
   Цыганскi пот грэiць.
   Добры чалавек пабаiцца кiва, а благi ня пабаiцца i кiя, калi ня паможаць кiў, ня паможаць i кiй.
   Куды вароне нi ляцець, усё адно гаўно дзяўбаць.
   Хто ня йдзець, той галiцца, а хто зойдзець, той каiцца (замужжа).
   Як была ў мяне кабылка мышастая, па вярсьце ў час шастала.
   Такiм кавалкам мяса i варона ня падавiцца.
   Заробiў курам на соль.
   Лыжка гнецца, нос сьмяецца, душа радаваецца.
   Нясецца, як чорт з грэшнай душой.
   Мужчына абы троху лепшы за чорта, сем красуняў возьмiць.
   Якi груган, такая й песьня.
   Чорная авечка й белая авечка, а дух адзiн.
   Чужыя сьлёзы паб'юць бел-камень, паб'юць i лозы.
   Даў пылi, як заяц кабылi.
   Бяз прычыны й сьмерць ня бываiць.
   Да работанькi анiнютанькi, а да любатанькi - ах мае матанькi.
   Яна ўся зь хiтрасьцi сшыта.
   Нi да цябе пьюць, нi да цябе здароў кажуць.
   Дзе харчы, там i тарчы.
   За хатуль ды адтуль.
   Дзе любяць - ня ўчашчай, а дзе ня любяць, нагi ня накладай.
   Памяць яму заарала.
   Старцу пажар ня страшан.
   Жывi, пакуль галава сядзiць.
   Зялён, што рута, i кiсел, што атрута.
   Вырабатаны, як конь.
   Хто зь языком, той зь пiрагом.
   Каб захацеў, знайшоў бы рукi.
   Добра, што табе ўдалося, як Салосi.
   Калi люлька адарвецца, i гаспадарка зьвядзецца.
   Яна баба нягiдкая, як конь.
   Цыган прадаець рукавiцы й кажух з Каляд.
   Ногi таўстыя, па жыдзянёнку.
   Ня стаў сябе нiжэй падашвы.
   Зайца забiў метраў дваццаць.
   Шалёная дачка й нядапечаны сын.
   Дзе рот, там i смурод.
   Кладуся спаць, як умiраць.
   Багаславёна й на стол пастаўлёна.
   Браўшы добрае, трэба аддаць добрае.
   Кiлбас цэлы баз.
   Пайшла слава да Аршавы.
   Перад зайцам жабы ўцякаюць.
   Як Сора сказала, так Мэндаль запiшаць.
   Адзiн дзень з юшкай, а другi з калатушкай.
   Як е, так i вуе.
   Дажылiся кулiкi: анi солi, нi мукi.
   У вар'ята штодзень сьвята.
   А хай вас дажджом намочыць!
   Злосьць пакiнь на заўтра, а работу зроб сягоньня.
   Каб ня плеш, дык i гола б ня было.
   Прышануй адзежынку дома, а яна цябе ў людзях.
   Бяжыць руя, пабягу й я.
   Усе дабры бабры.
   Што ты, як вуда, убакi ходзiш?
   Як трахну, аж чэрцi пасыплюцца.
   Сабаку сьнiцца хлеб.
   I ў вераб'я сэрца ёсь.
   Жывець на гулявым хлебе.
   Багаты дзiвiцца, чым бедны жывiцца.
   Глядзiць, як карова на карову.
   Каб ты сьцежку мацаў!
   Бог сiрот жалеiць, толькi шчасьця ня даець.
   Датуль матка мiла, пакуль срачку мыла.
   Хачу дамоў, як вады напiцца.
   Лапаць ня князь - абуў ды ў гразь.
   Пенсiя малая - пальцам вымакаiш.
   Ня дай Бог нi дадзенага, нi крадзенага.
   З кута ў кут - i вечар тут.
   Досыць зубы шчэрыць, будзем вячэраць.
   Неяк зладзiм - хлеб ёсь, сала ўкрадзiм.
   Благому Яську нi ў чэсь, нi ў ласку.
   Дзiвак рыбак: на вадзе сядзiць i пiць просiць.
   Два медзьвядзi ў вадным логавiшчы ня тоўпяцца.
   Пахадлiвы, як пахадзень (венiк-пахадзень), як пожаг.
   Дома кожны куст гаворыць.
   Прыйшоў у маю хату й б'ець майго тату.
   Купiў бы сяло, ды грошы гало.
   Ня па барадзе, а па чарадзе сьмерць ходзiць.
   Было папiкiшча на цэлы век.
   Як столь зубамi ня грызла (ад злосьцi).
   На Купалу сунiцы, а на Пятра чарнiцы.
   Ёй жа будзiць столькi хварсы.
   Круцiць яго, як вяроўкi.
   Ёй сягоньня ня па гумар (гумор) бегчы.
   Якая вада нi гразная, чысьцей за нас, яна нас абмыiць, а мы яе не.
   Нячым бабыля ў хату пусьцiць, лепi барану на куце паставiць, на барану хуць атнiмку (анучыну) павешаiш.
   Хоць позна, ды навозна.
   У яго ўжо даўно ў сраку пiць пайшоў (пра нямоглага старога).
   Так бы й сказаў, што сраць хочаш.
   I розум бы мела, каб яе спасьцiла са сьвету.
   Заробiла, як Хоўра на воўне.
   Усмак ня перажвеш, а ў ласцы ня перажывеш.
   Палопалiся ад сьмеху.
   Ён майго гаўна ня варты.
   Мужык падшлёпнаваты, няўзглядны, але дужа слушны (якi слухаецца).
   Як пьюць, ядуць, тады ўсе добрыя.
   Хацеў зробiць аграблi, а выйшла вешалка.
   Былi б смачныя грыбкi, дык елi б ваўкi, а то, гады, мяса ядзяць.
   Як за сьцену (адняло, перастаў).
   Няўжо на дзяўчат звод зьвёўся?
   Лепi ўвiдзiць злодзю ў клецi, чым на Грамнiцы сонца (на няўрод).
   Пацягнула, як ката на варацакi.
   Чужога на локаць ня дасталося.
   Як вядзецца, дык i на шчэпку прадзецца.
   Ляжаць ня ляжыць i бягом ня бяжыць.
   Гаўно аб гаўно й пырскi розна.
   Нi сьледу, нi знаку - пабег, як у сраку.
   Сок ёсь, хлеба нетуцi, хлеб ёсь, соку нетуцi (вясна й восень).
   Сена такое добрае, што абасцаўшы й поп будзiць есьцi.
   Такая сьлiзгота - i галавы ня зьбярэш.
   Дома й салома ядома, а ў гасьцях i сена ня есца.
   Благога жарабка дык i на пярэплаце шкура гагочаць.
   Клясьцi мёртвымi клятамi.
   Вочы выгалiць i глядзiць.
   Тарчыць, як патарчака.
   Ня сьмейся, рабе, будзе й табе!
   Ёй хоць прысаку на пяты насып, усё роўна будзе крычаць: люблю.
   Каму тое, каму сёе, а мне юр наўме.
   I лапы сашчэмiць (памрэ).
   Трэба ж, каб чорт машонку шыў, а яна лопнула.
   Абы на раду бацька быў, а там нiчога.
   Па iм верхам едуць, як на пастуху.
   Каб ламiўся стол ад ежы, ложак ад люботы.
   Носiцца, як па трэцьцяму (жарабя па трэцьцяму году добрае ўжо).
   Мыць языком.
   Сморкаў i за пояс торкаў.