Страница:
СЯСТРА МАРЫЯ. Што ты робiш? Фiлiп. Фiлiп. Злiтуйся. (Крычыць) Злiтуйся!
ФIЛIП. Сцiхнi! (Б'е яе).
Сцэна 12
(З'яўляецца сястра Iаана).
СЯСТРА IААННА. Пакахаў галубок галубку i давай таптаць (смяецца). Топча, курлыкае, радуецца i не ведае, што янот ужо блiзка...
ФIЛIП. Хто гэта? Хто тут?
СЯСТРА IААННА. А табе хто трэба, галубочак? (Сястра Марыя выбягае).
ФIЛIП. Ты хто? А-а-а, я бачыў цябе. Так, я цябе ведаю. Ты Iаана вар'ятка.
СЯСТРА IААННА. А ты анёлачак з целам казляняцi. Небарака... Матчыны вымя згубiў, вось i тыцкаеш мыскаю кожнай сучцы.
ФIЛIП. Паслухай, ты ж нiкому не раскажаш пра тое, што бачыла?
СЯСТРА IААННА. А што я бачыла?
ФIЛIП. Нiкому не раскажаш, што я размаўляў з сястрою Марыяй?
СЯСТРА IААННА. Ты размаўляў з сястрою Марыяй? Дзiўна... А мне здавалася, што ты хацеў засунуць у яе свой член.
ФIЛIП. Ты дурная вар'ятка, вось i вярзеш усялякую лухту.
СЯСТРА IААННА. Ах, як нядобра ты гаворыш. Як ты лiчыш, што падумае бiскуп, калi даведаецца?..
ФIЛIП. Адкуль ён даведаецца?
СЯСТРА IААННА. Ластаўка ў дзюбе прынясе. Багата спосабаў ёсць...
ФIЛIП. Глупства кажаш.
СЯСТРА IААННА. А ручкi падрыгваюць... Страшна?
ФIЛIП. Так i ведай, калi ты i надалей лапатаць будзеш, знойдуцца сiла, якiя прымусяць цябе змоўкнуць назаўсёды.
СЯСТРА IААННА. (Цiха) Боязна...
ФIЛIП. Што?
СЯСТРА IААННА. Боязна. Ты... ты такi страшны. У-у-у... Страшны анёлачак... мне падабаюцца страшныя анёлачкi. А што ты ёй прынёс?
ФIЛIП. (Не зразумеўшы) Што?
СЯСТРА IААННА. Там, у кошыку. Што ты прынёс ёй?
ФIЛIП. Фарэль... смажаную, руанскi сыр, яйкi.
СЯСТРА IААННА. (здзiўлена) I яна не згадзiлася легчы з табою за руанскi сыр? (Бярэ кошык). Дурная, дурная Марыя.
ФIЛIП. Як?!
СЯСТРА IААННА. Розум птушыны. Упусцiць такi сыр i яйкi...
ФIЛIП. А ты што, згадзiлася б... за гэта?
СЯСТРА IААННА. Хто ведае, што можа прывабiць жанчыну? Хто ведае? Чаму табе спадабалася Марыя?
ФIЛIП. Я не...
СЯСТРА IААННА. Ты такi смешны. Я табе раскажу. Мне iншы раз хацелася пакахаць анёла. Толькi сапраўднага, а то ёсць чарцяняты зусiм як анёлы. Я хацела сапраўднага: з аблiччам анёла, з голасам анёла i каб з вачэй промнi... У тваiх вачах свецяцца промнi?
ФIЛIП. Слухай, хочаш быць са мною,а? Я табе прывязу шмат ежы...
СЯСТРА IААННА. Як добра кахаць анёла! А яшчэ лепей, калi анёл кахае цябе...
ФIЛIП. Паслухай...
СЯСТРА IААННА. Толькi анёлы такiя наравiстыя...
ФIЛIП. Паслухай, сястра Iаана, пакахай мяне. Пакахай мяне, я прывязу табе шмат ежы. Я прывязу табе самага лепшага казiнага сыру, алiваў, апельсiнаў. Чаго пажадаеш табе прывязу. Калi ласка...
СЯСТРА IААННА. Ну, чаго ты хочаш?
ФIЛIП. Калi ласка. Я прывязу табе шмат ежы.
СЯСТРА IААННА. Ты хочаш засунуць у мяне свой член? Ну, гэта нiкуды не варта. Ты ж не ведаеш, хто я. Ды i ты не анёл - у анёла няма члена (Смяецца). Не. Я не буду цябе кахаць нават за казiны сыр. Ты не анёл. Ты казляня. Я ведаю, хто анёл, ведаю, але табе не скажу. (Фiлiп садзiцца i плача, закрыўшы твар рукамi). Ну, не плач...
ФIЛIП. (плаксiвым голасам) Калi ласка.
СЯСТРА IААННА. Маленькi... Ну чаго ты хочаш? Сам падумай. Гэта ўсё з-за Марыi. Дурная Марыя, зусiм дурная... Не засмучайся, я табе таямнiцу адкрыю. Я ўмею чытаць будучае. Ёсць спосабы... У цябе ўсё будзе добра. Ты знойдзеш жанчыну, якая прадасць сябе за казiны сыр. Яны ўсе прадаюцца за казiны сыр. А гэты сыр забяру я. Не бойся, я не ўсiм раскажу, што ты хацеў... Ну што ты. Не плач, вазьмi кветачку. Да пабачэння, маленькi мой, табе трэба шмат, шмат сыру... Ага, забылася сказаць, Марыя пакахае цябе, пакахае...
(Смяецца i выходзiць, затым выходзiць i Фiлiп).
Сцэна 14
(Уваходзяць Мацi-Iгумення i сястра Ганорыя).
МАЦI-IГУМЕННЯ. Мне дакладвалi, што ранiцаю зноў заядаў замок у заходнiх веснiчках.
СЯСТРА ГАНОРЫЯ. Сапраўды, матушка, заядаў. Ужо яго i так, i гэтак. Заржавеў зусiм. Восень сёлета такая дажджлiвая...
МАЦI-IГУМЕННЯ. Восень дажджлiвая, а галовы дурныя! Тое, што замок ржавее, якi год вядома?
СЯСТРА ГАНОРЫЯ. Ён i раней заядаў. Сапраўды, толькi не так. Заўсёды можна было штыром пакалупаць, ён i адчыняўся...
МАЦI-IГУМЕННЯ. Па каваля паслалi?
СЯСТРА ГАНОРЫЯ. Заўтра прыедзе.
МАЦI-IГУМЕННЯ. Добра, добра. Калi не галовы вашы, дык хоць замок няхай паправiць. Надалей... чуеш мяне? Надалей, каб загадзя глядзелi!
СЯСТРА ГАНОРЫЯ. Буду глядзець, буду. I сёстрам скажу.
МАЦI-IГУМЕННЯ. Толькi так скажы, каб зразумелi. А то думаюць, што як стаяў манастыр чатырыста гадоў, дык i яшчэ столькi ж вось так i прастаiць. Дык вось не прастаiць!
СЯСТРА ГАНОРЫЯ. Скажу, матушка, усё скажу...
МАЦI-IГУМЕННЯ. (Махаючы рукою): Ну добра... Бог з вамi. (Уваходзiць сястра Марыя).
СЯСТРА МАРЫЯ. Матушка, вы тут. А я вас усюды шукала. I ў трапезнай шукала, i ў каплiцы шукала, i ў келлi, i ў...
МАЦI-IГУМЕННЯ. Чаго табе?
СЯСТРА МАРЫЯ. Там такое... У нас жа ў Невельскiм лесе разбойнiкi.
МАЦI-IГУМЕННЯ. У Невельскiм лесе заўсёды былi разбойнiкi. Дык што здарылася?
СЯСТРА МАРЫЯ. Ноччу, у цемры, яны напалi на картэж бiскупа Альберта.
МАЦI-IГУМЕННЯ. Ну...
СЯСТРА МАРЫЯ. (разгубiлася) Яны...
МАЦI-IГУМЕННЯ. Ну скажы ты толкам! Бiскупа забiлi?
СЯСТРА МАРЫЯ. Не,не, дзякаваць Богу. Гасподзь засцярог яго. Нават не паранiлi. Рыцарам, што суправаджалi яго, пашчасцiла адбiць напад.
СЯСТРА ГАНОРЫЯ. Слава Богу. Яны адбiлiся.
МАЦI-IГУМЕННЯ.. (усмiхаецца) Як жа ж не адбiцца? Хiба там разбойнiкi? Зброд адзiн! Беглыя сяляне, рабы... Я магла б ад iх адбiцца. Дык што?
СЯСТРА МАРЫЯ. Самi то яны адбiлiся. Так. А вось рыцар адзiн быў паранены. Цяжка паранены. Ледзь не сцёк крывёю...
МАЦI-IГУМЕННЯ. Ну кажы хутчэй...
СЯСТРА МАРЫЯ. Бiскуп Альберт, памятаючы гасцiннасць вашую, пакорлiва просiць вас прыняць на вылячэнне ў наш святы прыстанак гэтага рыцара, якi пацярпеў за абарону веры...
МАЦI-IГУМЕННЯ. Лепш сказаць, за абарону бiскупа...
СЯСТРА ГАНОРЫЯ. Ох, нядобра гэта.
МАЦI-IГУМЕННЯ. Што нядобра?
СЯСТРА ГАНОРЫЯ. Усё ж такi мужчына ў сценах манастыра...
МАЦI-IГУМЕННЯ. Як ён сябе адчувае?
СЯСТРА МАРЫЯ. Дрэнна... Кажуць, што вельмi. Па ўсiм вiдаць, што дрэнна. Ён амаль увесь час без прытомнасцi. Шмат трызнiць. А раны крываточаць, як iх не затыкай.
СЯСТРА ГАНОРЫЯ. А чаму адразу нам? Навошта нам? Хiба не мог бiскуп яго каму-небудзь iншаму даручыць, каб вылечылi?
МАЦI-IГУМЕННЯ. Замаўчы. Ты хоць сама разумееш, пра што гаворыш? Чалавек гэта, не смецце...
СЯСТРА МАРЫЯ. Дык што адказаць? Пасланец чакае.
МАЦI-IГУМЕННЯ. Мы прымем яго. Невельскi манастыр нiкому не адмаўляў у дапамозе. Чуеш, Ганорыя? Нiкому! I нiколi не забывайся на свой хрысцiянскi абавязак. Калi гэты рыцар памрэ, значыць, такая воля Божая. Мы памолiмся за супакой душы яго i пахаваем ганарова, як абаронцу веры. А калi выжыве, аддзякуем Бога нашага за ласку Яго. Такая мая воля. Iдзi скажы, што мы прымем яго.
СЯСТРА ГАНОРЫЯ. А хто будзе даглядаць яго?
МАЦI-IГУМЕННЯ. Хто? (Хмурыцца). Сястра Iзабэла.
СЯСТРА ГАНОРЫЯ. Сястра Iзабэла? Матушка, але гэта... Гэта неабачлiва. Яна яшчэ...
МАЦI-IГУМЕННЯ. Сама ведаю. Будзе так, як я сказала. Яна будзе даглядаць яго. Iзабэла з П'емонта так лёгка пралiвала кроў i наносiла раны людзям, што каму, як нi ёй, цяпер адчуць, колькi працы i пакут каштуе выратаванне хаця б аднаго параненага. Сястра Ганорыя, перадасi ёй: яна павiнна адна, неадлучна, i ўдзень, i ўначы сядзець з iм, даглядаць яго, прамываць ягоныя раны i малiцца за ягоную душу. Усё. Такое маё рашэнне.
СЯСТРА ГАНОРЫЯ. Вельмi мудра. Я дурнiца, дурнiца...
МАЦI-IГУМЕННЯ. Ты чула, сястра Марыя?
СЯСТРА МАРЫЯ. Так, матушка.
МАЦI-IГУМЕННЯ. Ну дык чаго стаiш? Выконвай!
СЯСТРА МАРЫЯ. Бягу, матушка.
МАЦI-IГУМЕННЯ. Iдзi, Ганорыя, табе даручаю прасачыць за ўсiм. Я зайду да яго перад абедняю.
СЯСТРА ГАНОРЫЯ. Усё праверу, за ўсiм прасачу.
МАЦI-IГУМЕННЯ. Iдзiце... Няхай сястра Iзабэла падрыхтуецца...
(Сястра Ганорыя i сястра Марыя выходзяць).
Сцэна 15.
МАЦI-IГУМЕННЯ. Урбена! Урбена, дзе ты? (Выходзiць Урбена).
УРБЕНА. Я чакала, пакуль ты вызвалiшся.
МАЦI-IГУМЕННЯ. Слухай, даўно хацела пагутарыць з табою.
УРБЕНА. Пра што?
МАЦI-IГУМЕННЯ. Няўжо заўсёды было так?
УРБЕНА. Як?
МАЦI-IГУМЕННЯ. Цяжка. Я даўно стала заўважаць за сабою... Я стамляюся. Вельмi стамляюся...
УРБЕНА. Верыць?
МАЦI-IГУМЕННЯ. Не, не, вера мая такая ж моцная, як i раней. Але я стамляюся змагацца. Граху ўсё болей... А сiлы канчаюцца. Цi ўсё гэта мне здаецца, скажы мне?
УРБЕНА. Навошта?
МАЦI-IГУМЕННЯ. Таму што... Таму што я губляю надзею. А з надзеяй страчваю сiлу. I я баюся, што калi я страчу сiлу, то ў рэшце рэшт пахiснецца i мая вера. Раскажы мне, дай мне добрую параду. Ты старая, ты бачыла пачатак свету. Ты павiнна ведаць.
УРБЕНА. Так, я шмат што бачыла... Ведаеш, мала, мала што змянiлася з тых часоў. Мала... Цi стала больш граху? Можа i не. Менш стала праведнiкаў. Венгры, венгры спустошылi нашыя душы. Яны паглынаюць iх. Марудна, але напэўна... Грэх памнажаецца. I хутка ён перапоўнiць чашу...
МАЦI-IГУМЕННЯ. Хутка?
УРБЕНА. А ты сама не заўважаеш знакi?
МАЦI-IГУМЕННЯ. Заўважаю. Я спрабую паўстаць супраць iх.
УРБЕНА. Як?
МАЦI-IГУМЕННЯ. Праз веру. Праз веру ў Бога Нашага Iсуса Хрыста.
УРБЕНА. Як заўсёды. Таму i прыняла Iзабэлу?
МАЦI-IГУМЕННЯ. Думаеш, мне гэта было лёгка? Памятаеш, праз адну ахвяру свет быў выратаваны. А я веру, веру, Урбена, што праз святло адной душы выратуецца Невельскi манастыр.
УРБЕНА. А чаму думаеш, што праз яе?
МАЦI-IГУМЕННЯ. Ёсць у ёй нешта. Сiла. Вось толькi не ведаю, Бог гэта цi Д'ябал. Я веру, што Бог. Як ты думаеш, Урбена?
УРБЕНА. А навошта табе мая думка? Ты заўсёды сама прымаеш рашэннi... Твая вера вядзе цябе. Яна вядзе цябе лепш, чым мае парады. Ты лепшая iгумення сярод тых, каго я памятаю. Мяне заўсёды здзiўляла, як сiла цягнецца да сiлы. Ты ад самага пачатку вылучала Iзабэлу сярод iншых.
МАЦI-IГУМЕННЯ. I што?
УРБЕНА. Калi Бог у ёй пераможа, яна будзе лепшая за цябе.
МАЦI-IГУМЕННЯ. Я ведаю, Урбена, ведаю...
УРБЕНА. (Усмiхаецца) Гм... Папярэдняя iгумення таксама прасiла ў мяне парады. (Паўза). Наконт цябе...
МАЦI-IГУМЕННЯ. Што ты ёе сказала?
УРБЕНА. Тое, што i табе. Яна зрабiла правiльны выбар. Справа за табою...
(Урбена выходзiць. За ёю выходзiць Мацi-iгумення).
Сцэна 16
(Уваходзяць сястра Вентурыя, сястра Бернарда, сястра Ганна, а з iмi i сястра Марыя. Яны ўцягваюць у келлю параненага рыцара. Таксама ўваходзiць i Фiлiп, але ўсю сцэну маўчыць, глядзiць на сястру Марыю.)
СЯСТРА БЕРНАРДА. Асцярожненька, асцярожненька, так,так, так.... Сюды яго.
СЯСТРА ГАННА. Ён такi бледненькi...
СЯСТРА МАРЫЯ. Не дзiва, што ён як палатно. Столькi крывi страцiў...
СЯСТРА ГАННА. Балюча яму, напэўна.
СЯСТРА МАРЫЯ. Ой, ён зараз прытомнасць страцiць. Монсеньёр Жафрэй, монсеньёр...
СЯСТРА ВЯНТУРЫЯ. Не разумее нiчога...
СЯСТРА БЕРНАРДА. Яго завуць Жафрэй?
СЯСТРА ГАННА. Так, ён...Ой...
СЯСТРА ВЯНТУРЫЯ. Ён, здаецца, падае.
СЯСТРА БЕРНАРДА. Трымай яго!
ЖАФРЭЙ. (слабым голасам) Не, не... Я магу iсцi сам...
СЯСТРА ГАННА. Дзе табе сам! Зараз мы вас пакладзем. Вось тут.
ЖАФРЭЙ. Я сам...
СЯСТРА ВЯНТУРЫЯ. У вас бядро восцем раскурожанае, а ён сам!
СЯСТРА МАРЫЯ. Вядома, вядома вы самi... Мы проста вам дапаможам.
СЯСТРА БЕРНАРДА. Не марнуй словы, ён зноў страцiў прытомнасць.
СЯСТРА МАРЫЯ. А можа яго па шчоках, па шчоках?
СЯСТРА ВЯНТУРЫЯ. Трэба яго спачатку пакласцi.Ух, якi цяжкi!
СЯСТРА БЕРНАРДА. Правiльна, кладзi. (Укладваюць яго на лаву.)
СЯСТРА ГАННА. (паказвае) У яго, здаецца, зноў рана адкрылася. Глядзiце, кроў... (Усе з цiкавасцю паглядзелi.)
СЯСТРА ВЯНТУРЫЯ. I праўда адкрылася. Глыбокая.
СЯСТРА БЕРНАРДА. (унушальна) Рана адкрылася, рана i закрыецца. Кровапусканне заўсёды карыснае.
СЯСТРА ВЯНТУРЫЯ. О, вiдаць, разбойнiкi так i падумалi. (Хiхiкаюць.)
СЯСТРА МАРЫЯ. З яго, напэўна, ужо цэлая бочачка выцекла.
СЯСТРА ГАННА. Трэба яму пад галаву што-небудзь. Вось так...
ЖАФРЭЙ. Балiць...
СЯСТРА МАРЫЯ. Божа, кроў...
ЖАФРЭЙ. Балiць...
СЯСТРА БЕРНАРДА. Вядома, балiць. Яшчэ як. Яму ж рагацiну, напэўна, на два пальцы загналi.
СЯСТРА МАРЫЯ. А што рабiць?
СЯСТРА БЕРНАРДА. Тоўчанымi рубiнамi яго кармiць трэба. Праўду кажу. Гэта кроў узнаўляе.
СЯСТРА ВЯНТУРЫЯ. А дзе ж гэтых рубiнаў узяць?
СЯСТРА ГАННА. (паказвае) Сцiх...
(Уваходзiць сястра Ганорыя)
СЯСТРА ГАНОРЫЯ. Ну што, паклалi яго?
СЯСТРА БЕРНАРДА. Пакласцi то паклалi... Цяжкi...
СЯСТРА ГАНОРЫЯ. Жывы?
СЯСТРА ГАННА. Жывы, дзякуй Богу. Толькi рана крывавiць. Перавязаць трэба было б...
СЯСТРА ГАНОРЫЯ. Гэта не ваш клопат. Зараз прыйдзе сястра Iзабэла, яна i перавяжа.
СЯСТРА МАРЫЯ. Можа, ёй дапамагчы?
СЯСТРА ГАНОРЫЯ. Вам сказалi - нiякай дапамогi! Мацi-Iгумення строга загадала перадаць гэтага чалавека пад апеку сястры Iзабэлы. Iзабэлы. Зразумелi? Для яе гэта новае выпрабаванне. Зразумелi? Я пытаюся, зразумелi?
Усе: Зразумелi.
СЯСТРА ГАНОРЫЯ. А цяпер iдзiце, iдзiце... Каб я вас тут больш не бачыла. (Фiлiпу.) Можаце напiсаць бiскупу, што мы паклапоцiмся пра лёс абаронцы веры. Мацi-Iгумення блiзка да сэрца прымае ўсё, што адбылося, Так i напiшыце.
ФIЛIП. (холадна i няўважлiва) Абавязкова...
(Сёстры i Фiлiп выходзяць. Уваходзiць Iзабэла)
СЯСТРА ГАНОРЫЯ. Падыдзi сюды.
IЗАБЭЛА. (падыходзiць): Я слухаю вас, сястра.
СЯСТРА ГАНОРЫЯ. Вось гэты чалавек. Усё ведаеш, што рабiць. Глядзi за iм, глядзi за iм нястомна. I малiся за яго...
IЗАБЭЛА. Добра, сястра, усё выканаю.
СЯСТРА ГАНОРЫЯ. Ежу вам будуць сюды прыносiць. (Збiраецца выходзiць, паварочваецца.) Што глядзiш? Атрымала па мордзе? Навучылася рукi цалаваць, а? Казала я, будзеш у мяне як шоўкавая. Скарылася,а? Што глядзiш, скарылася?
IЗАБЭЛА. (цiха): Скарылася.
(Сястра Ганорыя задаволеная выходзiць.)
Сцэна 17
(Iзабэла падыходзiць, здымае ягоныя павязкi i пачынае аглядаць ягоныя раны).
IЗАБЭЛА. (З жахам i спачуваннем) Божа, памажы гэтаму чалавеку. (Датыкаецца да ягоный раны. Ён крычыць). Даруйце, даруйце, мансеньёр... Вельмi балючы? Я... Ах, святая дзева Марыя, памажы мне. Мансеньёр, мансеньёр, чуеце мяне?
ЖАФРЭЙ. Балiць...
IЗАБЭЛА. Мне трэба прамыць рану. Там гнайнiк... Калi не прамыць, вы можаце памерцi.
ЖАФРЭЙ. (ледзь чутна) Ты, ты хто?
IЗАБЭЛА. Маё iмя - сястра Iзабэла. Я пастаўлена дагладаць вас.
ЖАФРЭЙ. Вады...
IЗАБЭЛА. Што?
ЖАФРЭЙ. Пiць...
IЗАБЭЛА. А. Зараз, зараз. Вось. (Падае яму вады, але той не можа пiць).
ЖАФРЭЙ. Не магу.
IЗАБЭЛА. Гэта пройдзе... Паслухайце, мне трэба прамыць рану. Гэта будзе балюча. (Пачынае прамываць).
ЖАФРЭЙ. Я не баюся болю.
IЗАБЭЛА. Дзiўна, адна мая сяброўка так сказала. Такiм самым голасам.
ЖАФРЭЙ. Сяброўка?
IЗАБЭЛА. Вы яе не ведаеце. Яна зусiм асаблiвая. Яна траўнiца. Калi яна прынясе гаючыя травы для вас, вы яе ўбачыце. Яна цудоўная. Балюча? Мансеньёр, вы гаварыце, гаварыце, каб я ведала, што вы яшчэ...
ЖАФРЭЙ. Жывы?
IЗАБЭЛА. У прытомнасцi...
ЖАФРЭЙ. Я калi ўбачыў зараз твой твар, падумаў, што ўсё... Што ўжо анёлак прыйшоў па мяне. Яшчэ падумаў: прыгожы анёл маёй смерцi...
IЗАБЭЛА. Рана вам яшчэ такое думаць. Толькi Гасподзь ведае, калi Ён вас да сябе паклiча. Нам пра гэта ведаць не дадзена.
ЖАФРЭЙ. Не дадзена... Гм. Усё роўна неяк недарэчна атрымалася.
IЗАБЭЛА. Пра што вы?
ЖАФРЭЙ. У iх жа i зброi неякай не было. У разбойнiкаў гэтых... Так, восцi драўляныя. Цёмна было. Мяне першага ўдарылi, а калi разгледзiлi, што картэж ваенны, тут i разбеглiся... А я вось...
IЗАБЭЛА. Так, такое здараецца.
ЖАФРЭЙ. А ты адкуль ведаеш? Ты, пэўна, сядзiш сабе ў манастыры i носа за сцены не паказваеш. Усё жыццё, пэўна, так i праседзела.
IЗАБЭЛА. (дзiўным голасам) Адкуль ведаеш?
ЖАФРЭЙ. Кажаш мне "ты"?
IЗАБЭЛА. Кажу. Права не маю, але кажу. Дзiўна, так?
ЖАФРЭЙ. I кажы. Мне так лепей падабаецца. Больш па-людску.
IЗАБЭЛА. Ты адкуль ведаеш пра мяне?
ЖАФРЭЙ. Па твары бачу. Багамолка ты цiхiя. Авечка рахманая. Вецер падуе i цябе знясе. Адзiнае выратаванне для такiх, як ты, - манастыр.
IЗАБЭЛА. Ну, ну... Хоць пра выратаванне ты верна заўважыў.
ЖАФРЭЙ. Я ж кажу. Па твары ўсё можна прачытаць, умеючы... Дрэнна, што ляжаць тут доўга давядзецца. Калi не памру, вядома. Тыднi тры, пэўна...
IЗАБЭЛА. Ды ўжо неяк не меней.
ЖАФРЭЙ. Так, трапiў у пераплёт...
IЗАБЭЛА. Зараз балюча зраблю, глыбiню прамыць трэба.
ЖАФРЭЙ. Адна радасць, ад цябе цярплю.
IЗАБЭЛА. (Ён стогне ад болю) Цярпi, цярпi.
ЖАФРЭЙ. Нiчога, крыху папраўлюся, пашлю ганца, каб бiскуп па мяне людзей прыслаў. Не хачу ў манастыры ляжаць. Цiха ў вас тут, як ў магiле.
IЗАБЭЛА. У магiле цiшэй.
ЖАФРЭЙ. Так, там такiх як ты няма.
IЗАБЭЛА. Якiх?
ЖАФРЭЙ. Гаварлiвых. Як там у мяне?
IЗАБЭЛА. Дрэнна. Кроў не перастае iсцi.
ЖАФРЭЙ. Дробязь крявi ў мяне шмат...
IЗАБЭЛА. Табе трэба паспаць.
ЖАФРЭЙ. Я не хачу.
IЗАБЭЛА. (павучальна) Трэба. Каб сiлы ўзнавiць. Сiлы табе яшчэ спатрэбяцца. Я табе абяцаю. Так што лажыся, заплюшчвай вочы i спi. Спi. Я хутка прыду.
ЖАФРЭЙ. Прыйдзеш?
IЗАБЭЛА. Прыйду. Адстаю абедню i прыйду. Я буду малiцца за цябе. Спi... (Збiраеца выходзiць)
ЖАФРЭЙ. Пачакай. Мне здаецца, я памру ў сне.
IЗАБЭЛА. Ты баiшся?
ЖАФРЭЙ. Не.
IЗАБЭЛА. Я веру. Такi як ты нiчога не баiцца. Нiчога, калi кiнуўся на хеўру разбоўнiкаў.
ЖАФРЭЙ. Смяешся...
IЗАБЭЛА. Спi. (Зноў хочы iсцi)
ЖАФРЭЙ. Пачакай яшчэ... Як ты сказала тваё iмя?
IЗАБЭЛА. Сястра Iзабэла.
ЖАФРЭЙ. Iзабэла. Iзабэла. Сястра Iзабэла...
(Яна выходзiць. Ён засыпае).
Сцэна 18
(Заходзiць Iзабэла, цiха падыходзiць да Жафрэя, правярае, цi спiць ён).
ЖАФРЭЙ. Я не сплю.
IЗАБЭЛА. Ты зусiм не спаў?
ЖАФРЭЙ. Галава балiць.
ЖАФРЭЙ. Ужо трэцi дзень не спiш.. Столькi гадзiн. Так доўга не працягнеш... Як твае раны?
ЖАФРЭЙ. Дрэнна iх адчуваю. Усё анямела...
IЗАБЭЛА. Дзе ж Iаана?. Я не ведаю, што рабiць. Мне зусiм няма чым цябе лечыць.
ЖАФРЭЙ. Словам Божым
IЗАБЭЛА. Так. Я ведаю. Але Iаана вельмi добрая траўнiца. Яна ўмее рабiць гаючыя элiксiры. Яна табе дапаможа. Толькi я неяк не магу яе знайсцi. Трэцi дзень. I куды яна магла падзецца?
ЖАФРЭЙ. Нiчога... Знойдзецца. Пасiдзi са мною. Неяк цяжка... Мне здаецца ў мяне пачынаецца лiхаманка.
IЗАБЭЛА. (кранае ягоны лоб) Ты ўвесь гарыш...
ЖАФРЭЙ. Нiчога. Нiчога... Я адужаю. Я моцны...
IЗАБЭЛА. Зразумела, ты адужаеш. З сiлай Бажаю чалавек усялякую хваробу адолее, нават саму смерць адолець можа.
ЖАФРЭЙ. Добра, што ты прыйшла. Так страшна ляжаць у адзiноце. Цемра па табе поўзае. Усялякая мярзотнасць мроiцца. А ты прыйшла, i ўсё святлом вакол асвяцiлася.
IЗАБЭЛА. Я свечку прынесла.
ЖАФРЭЙ. Думкi блытаюцца...
IЗАБЭЛА. Не паддавайся. Чуеш мяне? Не паддавайся. Ты ж ваяр, Жафрэй, змагайся. Змагайся!
ЖАФРЭЙ. Ты назвала мяне па iменi? Цi мне зноў мроiцца...
IЗАБЭЛА. Я назвала цябе па iменi. Мне страшна за цябе. Я баюся, што ты памрэш. Я малiлася за цябе...
ЖАФРЭЙ. Дзе ты была?
IЗАБЭЛА. На абедне. (Ён трацiць прытомнасць) Жафрэй, Жафрэй, не памiрай. Вярнiся, вярнiся...
ЖАФРЭЙ. Так... Я,я... Я нiчога... Усё добра...
IЗАБЭЛА. Паглядзi на мяне. Гэта я, сястра Iзабэла. Ты мяне памятаеш?
ЖАФРЭЙ. Ты мне снiлася...
IЗАБЭЛА. Гэта быў не сон, Жафрэй. Ты не спаў. Мы размаўлялi з табою. Я прамывала раны. Памятаеш?
ЖАФРЭЙ. Напэўна... Напэўна... Вада...
IЗАБЭЛА. Ўто?
ЖАФРЭЙ. Там была гнiлая вада. Я адпiў яе, а яна гнiлая, з цiнаю. Цiна ў горла лезла...
IЗАБЭЛА. Так, дрэнная была вада. (Ён стогне). Рана балiць?
ЖАФРЭЙ. Пячэ. Жывот гарыць. Жывот...
IЗАБЭЛА. Гэта лiхаманка. Лiхаманка. Гэта пройдзе, трэба толькi пацярпець. Вазьмi, вось, сцiснi гэта ў руцэ. (Нешта дае яму) Гэта дапаможа.
ЖАФРЭЙ. Што гэта?
IЗАБЭЛА. Крыжык. Крыжык мой нацельны.
ЖАФРЭЙ. Я памiраю?
IЗАБЭЛА. Не, не... Жафрэй, ты будзеш жыць. Малiся толькi, малiся Богу.
ЖАФРЭЙ. Не, не хачу. Я хачу размаўляць з табою. Мне так лягчэй.
IЗАБЭЛА. Добра, добра. Я буду малiцца за нас дваiх.
ЖАФРЭЙ. Мне так лягчэй... Як тут холадна.. Холадна... А ў жываце пячэ.
IЗАБЭЛА. Жафрэй, толькi не памiрай. Не памiрай, чуеш?
ЖАФРЭЙ. Ты анёл. Ты прыйшоў па мяне?
IЗАБЭЛА. Я сястра Iзабэла. Памятаеш?
ЖАФРЭЙ. Iзабэла... Прыгожае iмя. Я пайду з табою.
IЗАБЭЛА. Жафрэй, гэта лiхаманка.
ЖАФРЭЙ. Я бачый цябе ў сне... Дай мне руку... (Зноў трацiць прытомнасць).
IЗАБЭЛА. (плача) Жафрэй, мiлы мой, Жафрэй, не памiрай, харошы мой, прашу цябе. Ну збярыся, ну калi ласка... Паслухай мяне, Жафрэй. Божа, не дай яму памерцi. Малю цябе, вазьмi мяне - злiтуйся над iм! Божа, молю цябе, бо ты мiласэрны. Злiтуйся над iм, злiтуйся! Малю цябе...
ЖАФРЭЙ. (апрытомнеў) Пячэ...
IЗАБЭЛА. Жафрэй.
ЖАФРЭЙ. Iзабэла, Iзабэла, ты са мною?
IЗАБЭЛА. З табою, мiлы мой, з табою. Не адыду ад цябе. Заўсёды буду з табою. Змагайся, змагайся, не здавайся... Ты ж ваяр, змагайся.
ЖАФРЭЙ. Цяжка... Ён стаў мне на грудзi...
IЗАБЭЛА. Хто?
ЖАФРЭЙ. Ён цiсне... Чаго ж ён так цiсне...
IЗАБЭЛА. Хто цiсне?
ЖАФРЭЙ. Цёмна Не магу...
IЗАБЭЛА. Я скiну яго (Кiдаецца яму на грудзi). Дыхай, дыхай... Так лягчэй?
ЖАФРЭЙ. Лягчэй.
IЗАБЭЛА. Нiкому цябе не аддам. Я буду ахоўваць цябе. Чуеш?
ЖАФРЭЙ. Ты анёл... Я кахаю цябе. (Трацiць прытомнасць).
IЗАБЭЛА. Жафрэй... (Застаецца сядзець побач з iм, чытае малiтву).
Сцэна 19
(Iзабэла молiцца. Уваходзiць Iаана).
IЗАБЭЛА. Хто тут?
СЯСТРА IААННА. Птушка Гон. Пер'е ў яе расце ўнутр, а сэрца - вонкi.
IЗАБЭЛА. Iаана? Сястра Iаана? Ты? Як я рада, што ты прыйшла. Я цябе чацвёрты дзень шукаю. Усюды шукаю. Дзе ты была...
СЯСТРА IААННА. У краiне Рэз траўкi збiрала.
IЗАБЭЛА. Траўкi? Так, так... Я як раз дзеля таго цябе шукала. Iаана, паглядзi, там ляжыць чалавек. У яго страшныя раны. Ён ў лiхаманцы. Яму дрэнна, а я зусiм не ведаю, як аблегчыць ягоныя пакуты. Я не ўмею, падкажы.
СЯСТРА IААННА. Натры яго смалою з тоўчанаю цыкутай i скарлупай арэха.
IЗАБЭЛА. Не кажы глупства. Не час жартаваць. Ён памiрае. Я ведаю, ты можаш выратаваць яго. Ты ведаеш таямнiцы траваў. Вылечы яго. Памажы, памажы яму дзеля славы Божай...
СЯСТРА IААННА. Дапамагi яму сама. Табе даручана.
IЗАБЭЛА. (сумелася) Iаана, што ты такое гаворыш?
СЯСТРА IААННА. Нiчога! Ты здраднiца. Я думала ты мая лепшая сяброўка, сястра...
IЗАБЭЛА. Але я табе сяброўка...
СЯСТРА IААННА. Хлусня! У цябе ёсць сябар. I хоць ён, пэўна, хутка памрэ, ты яшчэ паспееш нацешыцца з iм.
IЗАБЭЛА. (уражаная) Iаана, што ты такое кажаш?!
СЯСТРА IААННА. Тое, што ведаю. Тое, што бачыла на ўласныя вочы.
IЗАБЭЛА. Ты была тут?
СЯСТРА IААННА. Ад самага пачатку.
IЗАБЭЛА. Ты бачыла?
СЯСТРА IААННА. I бачыла, i чула. Усё зразумела. Бутон распусцiўся, а ў iм аса. Толькi джалiць яна мяне, мяне... (Плача).
IЗАБЭЛА. Iаана, ён памiрае...
СЯСТРА IААННА. (раз'юшана) Ён! Ён! Ён! Ён! А да мяне табе ўжо зусiм справы няма? Пагуляла з блазнаватай i кiнула, так?! Варта было з'явiцца першаму ж казлiшчу, i ты... Такое тваё боскае служэнне?
IЗАБЭЛА. Ды як у цябе язык паварочваецца такое казаць? Ён памiрае...
СЯСТРА IААННА. Нiчога ты не разумееш! Ты чэрствая, жорсткая, дурная! Я паверыла ў цябе... Я думала... Я... (Рыдае). Ты! Ты не ўяўляеш, кiм тя была для мяне! Ты не... I вось цяпер ён! I ты! Невыносна1
IЗАБЭЛА. (у разгубленасцi) Iаана, я жанчына. Мы не можам...
СЯСТРА IААННА. Дурнiца! (выбягае, рыдаючы). Якая ж ты дурнiца!
IЗАБЭЛА. (спрабуе спынiць) Iаана...
СЯСТРА IААННА. (На бягу) Траўка? Будзе табе траўка! Вылечу я яго. Радуйся!
(Выбягае).
Сцэна 20
ЖАФРЭЙ. (прыйшоў у сябе, слабым голасам) Iзабэла, Iзабэла.
IЗАБЭЛА. Жафрэй, ты прыйшоў у сябе? Дзякуй Богу, Ён пачуў мае малiтвы...
ЖАФРЭЙ. Колькi я ляжаў?
IЗАБЭЛА. Некалькi дзён.
ЖАФРЭЙ. А да гэтага...
IЗАБЭЛА. Трызнiў.
ЖАФРЭЙ. Дрэнна памятаю... Усё як скрозь полымя.
IЗАБЭЛА. Лiхаманка. Як сябе зараз адчуваеш?
ЖАФРЭЙ. Гарачка крыху спала. Лягчэй. Дыхаць лягчэй.
IЗАБЭЛА. А раны?
ЖАФРЭЙ. А... Бог з iмi...
IЗАБЭЛА. Хочаш чаго-небудзь?
ЖАФРЭЙ. Вады...
IЗАБЭЛА. Зараз. (Падае яму вады. Ён п'е). Бачыш, ты ўжо i пiць можаш. Самае страшнае ўжо прайшло. Паправiшся, дзякуй Богу.
ЖАФРЭЙ. Папраўлюся... Далёка яшчэ да гэтага. Галава балiць.
IЗАБЭЛА. Гэта пройдзе.
ЖАФРЭЙ. Ты ведаеш, у мяне да гэтае пары ў руцэ твой крыжык. Нi на iмгненне яго з рукi не выпусцiў.
IЗАБЭЛА. Вось i не выпускай. Ён табе дапаможа.
ЖАФРЭЙ. Я табе казаў, што ты анёл?
IЗАБЭЛА. I не аднойчы. У трызненнi.
ЖАФРЭЙ. Я праўду казаў.
IЗАБЭЛА. Добра, добра... Толькi не хвалюйся. Табе нельга зараз хвалявацца. Табе трэба берагчы свае сiлы, iначай не ачуняеш.
ЖАФРЭЙ. Я думаў, што памру сёння.
IЗАБЭЛА. Не кажя так.
ЖАФРЭЙ. I цяпер вось, гляджу на цябе, на твой твар, i думаю, што лепей бы памёр.
IЗАБЭЛА. Нельга так казаць, гэта грэх.
ЖАФРЭЙ. Мне ўсё роўна. Я кахаю цябе.
IЗАБЭЛА. Не.
ЖАФРЭЙ. Я кахаю цябе.
IЗАБЭЛА. Маўчы! Маўчы!
ЖАФРЭЙ. Я ведаю, гэта гучыць як блюзнерства тут, у святых сценах манастыра, казаць такое сятры Бога Нашага Iсуса Хрыста. Мне ўсё роўна! Няхай я загублю душу гэтымi словамi, але... Я кахаю цябе!
IЗАБЭЛА. Маўчы! Ну што ж ты робiш? Ты загубiш мяне. Ты загубiш мяне.
ЖАФРЭЙ. Мне ўсё роўна.
IЗАБЭЛА. Гэта грэх. Ты не можаш. Я дала зарок.
ЖАФРЭЙ. Але Гасподзь не забараняў каханне. Ён дарае каханне. Каханне сапраўднае (Iзабэла маўчыць). Божа, навошта ты мучыш мяне. Чалавек не мае ўлады над сваiм сэрцам. Чаму я не памёр сёння?! Я малiў цябе аб смерцi, Божа...
IЗАБЭЛА. Жафрэй, Жафрэй... Мы нiколi не зможам быць разам, зразумей жа гэта. Скарыся i пакiнь... Боль пройдзе, ты паправiшся, ты забудзеш.
ЖАФРЭЙ. Паглядзi мне ў вочы.
IЗАБЭЛА. Што?
ФIЛIП. Сцiхнi! (Б'е яе).
Сцэна 12
(З'яўляецца сястра Iаана).
СЯСТРА IААННА. Пакахаў галубок галубку i давай таптаць (смяецца). Топча, курлыкае, радуецца i не ведае, што янот ужо блiзка...
ФIЛIП. Хто гэта? Хто тут?
СЯСТРА IААННА. А табе хто трэба, галубочак? (Сястра Марыя выбягае).
ФIЛIП. Ты хто? А-а-а, я бачыў цябе. Так, я цябе ведаю. Ты Iаана вар'ятка.
СЯСТРА IААННА. А ты анёлачак з целам казляняцi. Небарака... Матчыны вымя згубiў, вось i тыцкаеш мыскаю кожнай сучцы.
ФIЛIП. Паслухай, ты ж нiкому не раскажаш пра тое, што бачыла?
СЯСТРА IААННА. А што я бачыла?
ФIЛIП. Нiкому не раскажаш, што я размаўляў з сястрою Марыяй?
СЯСТРА IААННА. Ты размаўляў з сястрою Марыяй? Дзiўна... А мне здавалася, што ты хацеў засунуць у яе свой член.
ФIЛIП. Ты дурная вар'ятка, вось i вярзеш усялякую лухту.
СЯСТРА IААННА. Ах, як нядобра ты гаворыш. Як ты лiчыш, што падумае бiскуп, калi даведаецца?..
ФIЛIП. Адкуль ён даведаецца?
СЯСТРА IААННА. Ластаўка ў дзюбе прынясе. Багата спосабаў ёсць...
ФIЛIП. Глупства кажаш.
СЯСТРА IААННА. А ручкi падрыгваюць... Страшна?
ФIЛIП. Так i ведай, калi ты i надалей лапатаць будзеш, знойдуцца сiла, якiя прымусяць цябе змоўкнуць назаўсёды.
СЯСТРА IААННА. (Цiха) Боязна...
ФIЛIП. Што?
СЯСТРА IААННА. Боязна. Ты... ты такi страшны. У-у-у... Страшны анёлачак... мне падабаюцца страшныя анёлачкi. А што ты ёй прынёс?
ФIЛIП. (Не зразумеўшы) Што?
СЯСТРА IААННА. Там, у кошыку. Што ты прынёс ёй?
ФIЛIП. Фарэль... смажаную, руанскi сыр, яйкi.
СЯСТРА IААННА. (здзiўлена) I яна не згадзiлася легчы з табою за руанскi сыр? (Бярэ кошык). Дурная, дурная Марыя.
ФIЛIП. Як?!
СЯСТРА IААННА. Розум птушыны. Упусцiць такi сыр i яйкi...
ФIЛIП. А ты што, згадзiлася б... за гэта?
СЯСТРА IААННА. Хто ведае, што можа прывабiць жанчыну? Хто ведае? Чаму табе спадабалася Марыя?
ФIЛIП. Я не...
СЯСТРА IААННА. Ты такi смешны. Я табе раскажу. Мне iншы раз хацелася пакахаць анёла. Толькi сапраўднага, а то ёсць чарцяняты зусiм як анёлы. Я хацела сапраўднага: з аблiччам анёла, з голасам анёла i каб з вачэй промнi... У тваiх вачах свецяцца промнi?
ФIЛIП. Слухай, хочаш быць са мною,а? Я табе прывязу шмат ежы...
СЯСТРА IААННА. Як добра кахаць анёла! А яшчэ лепей, калi анёл кахае цябе...
ФIЛIП. Паслухай...
СЯСТРА IААННА. Толькi анёлы такiя наравiстыя...
ФIЛIП. Паслухай, сястра Iаана, пакахай мяне. Пакахай мяне, я прывязу табе шмат ежы. Я прывязу табе самага лепшага казiнага сыру, алiваў, апельсiнаў. Чаго пажадаеш табе прывязу. Калi ласка...
СЯСТРА IААННА. Ну, чаго ты хочаш?
ФIЛIП. Калi ласка. Я прывязу табе шмат ежы.
СЯСТРА IААННА. Ты хочаш засунуць у мяне свой член? Ну, гэта нiкуды не варта. Ты ж не ведаеш, хто я. Ды i ты не анёл - у анёла няма члена (Смяецца). Не. Я не буду цябе кахаць нават за казiны сыр. Ты не анёл. Ты казляня. Я ведаю, хто анёл, ведаю, але табе не скажу. (Фiлiп садзiцца i плача, закрыўшы твар рукамi). Ну, не плач...
ФIЛIП. (плаксiвым голасам) Калi ласка.
СЯСТРА IААННА. Маленькi... Ну чаго ты хочаш? Сам падумай. Гэта ўсё з-за Марыi. Дурная Марыя, зусiм дурная... Не засмучайся, я табе таямнiцу адкрыю. Я ўмею чытаць будучае. Ёсць спосабы... У цябе ўсё будзе добра. Ты знойдзеш жанчыну, якая прадасць сябе за казiны сыр. Яны ўсе прадаюцца за казiны сыр. А гэты сыр забяру я. Не бойся, я не ўсiм раскажу, што ты хацеў... Ну што ты. Не плач, вазьмi кветачку. Да пабачэння, маленькi мой, табе трэба шмат, шмат сыру... Ага, забылася сказаць, Марыя пакахае цябе, пакахае...
(Смяецца i выходзiць, затым выходзiць i Фiлiп).
Сцэна 14
(Уваходзяць Мацi-Iгумення i сястра Ганорыя).
МАЦI-IГУМЕННЯ. Мне дакладвалi, што ранiцаю зноў заядаў замок у заходнiх веснiчках.
СЯСТРА ГАНОРЫЯ. Сапраўды, матушка, заядаў. Ужо яго i так, i гэтак. Заржавеў зусiм. Восень сёлета такая дажджлiвая...
МАЦI-IГУМЕННЯ. Восень дажджлiвая, а галовы дурныя! Тое, што замок ржавее, якi год вядома?
СЯСТРА ГАНОРЫЯ. Ён i раней заядаў. Сапраўды, толькi не так. Заўсёды можна было штыром пакалупаць, ён i адчыняўся...
МАЦI-IГУМЕННЯ. Па каваля паслалi?
СЯСТРА ГАНОРЫЯ. Заўтра прыедзе.
МАЦI-IГУМЕННЯ. Добра, добра. Калi не галовы вашы, дык хоць замок няхай паправiць. Надалей... чуеш мяне? Надалей, каб загадзя глядзелi!
СЯСТРА ГАНОРЫЯ. Буду глядзець, буду. I сёстрам скажу.
МАЦI-IГУМЕННЯ. Толькi так скажы, каб зразумелi. А то думаюць, што як стаяў манастыр чатырыста гадоў, дык i яшчэ столькi ж вось так i прастаiць. Дык вось не прастаiць!
СЯСТРА ГАНОРЫЯ. Скажу, матушка, усё скажу...
МАЦI-IГУМЕННЯ. (Махаючы рукою): Ну добра... Бог з вамi. (Уваходзiць сястра Марыя).
СЯСТРА МАРЫЯ. Матушка, вы тут. А я вас усюды шукала. I ў трапезнай шукала, i ў каплiцы шукала, i ў келлi, i ў...
МАЦI-IГУМЕННЯ. Чаго табе?
СЯСТРА МАРЫЯ. Там такое... У нас жа ў Невельскiм лесе разбойнiкi.
МАЦI-IГУМЕННЯ. У Невельскiм лесе заўсёды былi разбойнiкi. Дык што здарылася?
СЯСТРА МАРЫЯ. Ноччу, у цемры, яны напалi на картэж бiскупа Альберта.
МАЦI-IГУМЕННЯ. Ну...
СЯСТРА МАРЫЯ. (разгубiлася) Яны...
МАЦI-IГУМЕННЯ. Ну скажы ты толкам! Бiскупа забiлi?
СЯСТРА МАРЫЯ. Не,не, дзякаваць Богу. Гасподзь засцярог яго. Нават не паранiлi. Рыцарам, што суправаджалi яго, пашчасцiла адбiць напад.
СЯСТРА ГАНОРЫЯ. Слава Богу. Яны адбiлiся.
МАЦI-IГУМЕННЯ.. (усмiхаецца) Як жа ж не адбiцца? Хiба там разбойнiкi? Зброд адзiн! Беглыя сяляне, рабы... Я магла б ад iх адбiцца. Дык што?
СЯСТРА МАРЫЯ. Самi то яны адбiлiся. Так. А вось рыцар адзiн быў паранены. Цяжка паранены. Ледзь не сцёк крывёю...
МАЦI-IГУМЕННЯ. Ну кажы хутчэй...
СЯСТРА МАРЫЯ. Бiскуп Альберт, памятаючы гасцiннасць вашую, пакорлiва просiць вас прыняць на вылячэнне ў наш святы прыстанак гэтага рыцара, якi пацярпеў за абарону веры...
МАЦI-IГУМЕННЯ. Лепш сказаць, за абарону бiскупа...
СЯСТРА ГАНОРЫЯ. Ох, нядобра гэта.
МАЦI-IГУМЕННЯ. Што нядобра?
СЯСТРА ГАНОРЫЯ. Усё ж такi мужчына ў сценах манастыра...
МАЦI-IГУМЕННЯ. Як ён сябе адчувае?
СЯСТРА МАРЫЯ. Дрэнна... Кажуць, што вельмi. Па ўсiм вiдаць, што дрэнна. Ён амаль увесь час без прытомнасцi. Шмат трызнiць. А раны крываточаць, як iх не затыкай.
СЯСТРА ГАНОРЫЯ. А чаму адразу нам? Навошта нам? Хiба не мог бiскуп яго каму-небудзь iншаму даручыць, каб вылечылi?
МАЦI-IГУМЕННЯ. Замаўчы. Ты хоць сама разумееш, пра што гаворыш? Чалавек гэта, не смецце...
СЯСТРА МАРЫЯ. Дык што адказаць? Пасланец чакае.
МАЦI-IГУМЕННЯ. Мы прымем яго. Невельскi манастыр нiкому не адмаўляў у дапамозе. Чуеш, Ганорыя? Нiкому! I нiколi не забывайся на свой хрысцiянскi абавязак. Калi гэты рыцар памрэ, значыць, такая воля Божая. Мы памолiмся за супакой душы яго i пахаваем ганарова, як абаронцу веры. А калi выжыве, аддзякуем Бога нашага за ласку Яго. Такая мая воля. Iдзi скажы, што мы прымем яго.
СЯСТРА ГАНОРЫЯ. А хто будзе даглядаць яго?
МАЦI-IГУМЕННЯ. Хто? (Хмурыцца). Сястра Iзабэла.
СЯСТРА ГАНОРЫЯ. Сястра Iзабэла? Матушка, але гэта... Гэта неабачлiва. Яна яшчэ...
МАЦI-IГУМЕННЯ. Сама ведаю. Будзе так, як я сказала. Яна будзе даглядаць яго. Iзабэла з П'емонта так лёгка пралiвала кроў i наносiла раны людзям, што каму, як нi ёй, цяпер адчуць, колькi працы i пакут каштуе выратаванне хаця б аднаго параненага. Сястра Ганорыя, перадасi ёй: яна павiнна адна, неадлучна, i ўдзень, i ўначы сядзець з iм, даглядаць яго, прамываць ягоныя раны i малiцца за ягоную душу. Усё. Такое маё рашэнне.
СЯСТРА ГАНОРЫЯ. Вельмi мудра. Я дурнiца, дурнiца...
МАЦI-IГУМЕННЯ. Ты чула, сястра Марыя?
СЯСТРА МАРЫЯ. Так, матушка.
МАЦI-IГУМЕННЯ. Ну дык чаго стаiш? Выконвай!
СЯСТРА МАРЫЯ. Бягу, матушка.
МАЦI-IГУМЕННЯ. Iдзi, Ганорыя, табе даручаю прасачыць за ўсiм. Я зайду да яго перад абедняю.
СЯСТРА ГАНОРЫЯ. Усё праверу, за ўсiм прасачу.
МАЦI-IГУМЕННЯ. Iдзiце... Няхай сястра Iзабэла падрыхтуецца...
(Сястра Ганорыя i сястра Марыя выходзяць).
Сцэна 15.
МАЦI-IГУМЕННЯ. Урбена! Урбена, дзе ты? (Выходзiць Урбена).
УРБЕНА. Я чакала, пакуль ты вызвалiшся.
МАЦI-IГУМЕННЯ. Слухай, даўно хацела пагутарыць з табою.
УРБЕНА. Пра што?
МАЦI-IГУМЕННЯ. Няўжо заўсёды было так?
УРБЕНА. Як?
МАЦI-IГУМЕННЯ. Цяжка. Я даўно стала заўважаць за сабою... Я стамляюся. Вельмi стамляюся...
УРБЕНА. Верыць?
МАЦI-IГУМЕННЯ. Не, не, вера мая такая ж моцная, як i раней. Але я стамляюся змагацца. Граху ўсё болей... А сiлы канчаюцца. Цi ўсё гэта мне здаецца, скажы мне?
УРБЕНА. Навошта?
МАЦI-IГУМЕННЯ. Таму што... Таму што я губляю надзею. А з надзеяй страчваю сiлу. I я баюся, што калi я страчу сiлу, то ў рэшце рэшт пахiснецца i мая вера. Раскажы мне, дай мне добрую параду. Ты старая, ты бачыла пачатак свету. Ты павiнна ведаць.
УРБЕНА. Так, я шмат што бачыла... Ведаеш, мала, мала што змянiлася з тых часоў. Мала... Цi стала больш граху? Можа i не. Менш стала праведнiкаў. Венгры, венгры спустошылi нашыя душы. Яны паглынаюць iх. Марудна, але напэўна... Грэх памнажаецца. I хутка ён перапоўнiць чашу...
МАЦI-IГУМЕННЯ. Хутка?
УРБЕНА. А ты сама не заўважаеш знакi?
МАЦI-IГУМЕННЯ. Заўважаю. Я спрабую паўстаць супраць iх.
УРБЕНА. Як?
МАЦI-IГУМЕННЯ. Праз веру. Праз веру ў Бога Нашага Iсуса Хрыста.
УРБЕНА. Як заўсёды. Таму i прыняла Iзабэлу?
МАЦI-IГУМЕННЯ. Думаеш, мне гэта было лёгка? Памятаеш, праз адну ахвяру свет быў выратаваны. А я веру, веру, Урбена, што праз святло адной душы выратуецца Невельскi манастыр.
УРБЕНА. А чаму думаеш, што праз яе?
МАЦI-IГУМЕННЯ. Ёсць у ёй нешта. Сiла. Вось толькi не ведаю, Бог гэта цi Д'ябал. Я веру, што Бог. Як ты думаеш, Урбена?
УРБЕНА. А навошта табе мая думка? Ты заўсёды сама прымаеш рашэннi... Твая вера вядзе цябе. Яна вядзе цябе лепш, чым мае парады. Ты лепшая iгумення сярод тых, каго я памятаю. Мяне заўсёды здзiўляла, як сiла цягнецца да сiлы. Ты ад самага пачатку вылучала Iзабэлу сярод iншых.
МАЦI-IГУМЕННЯ. I што?
УРБЕНА. Калi Бог у ёй пераможа, яна будзе лепшая за цябе.
МАЦI-IГУМЕННЯ. Я ведаю, Урбена, ведаю...
УРБЕНА. (Усмiхаецца) Гм... Папярэдняя iгумення таксама прасiла ў мяне парады. (Паўза). Наконт цябе...
МАЦI-IГУМЕННЯ. Што ты ёе сказала?
УРБЕНА. Тое, што i табе. Яна зрабiла правiльны выбар. Справа за табою...
(Урбена выходзiць. За ёю выходзiць Мацi-iгумення).
Сцэна 16
(Уваходзяць сястра Вентурыя, сястра Бернарда, сястра Ганна, а з iмi i сястра Марыя. Яны ўцягваюць у келлю параненага рыцара. Таксама ўваходзiць i Фiлiп, але ўсю сцэну маўчыць, глядзiць на сястру Марыю.)
СЯСТРА БЕРНАРДА. Асцярожненька, асцярожненька, так,так, так.... Сюды яго.
СЯСТРА ГАННА. Ён такi бледненькi...
СЯСТРА МАРЫЯ. Не дзiва, што ён як палатно. Столькi крывi страцiў...
СЯСТРА ГАННА. Балюча яму, напэўна.
СЯСТРА МАРЫЯ. Ой, ён зараз прытомнасць страцiць. Монсеньёр Жафрэй, монсеньёр...
СЯСТРА ВЯНТУРЫЯ. Не разумее нiчога...
СЯСТРА БЕРНАРДА. Яго завуць Жафрэй?
СЯСТРА ГАННА. Так, ён...Ой...
СЯСТРА ВЯНТУРЫЯ. Ён, здаецца, падае.
СЯСТРА БЕРНАРДА. Трымай яго!
ЖАФРЭЙ. (слабым голасам) Не, не... Я магу iсцi сам...
СЯСТРА ГАННА. Дзе табе сам! Зараз мы вас пакладзем. Вось тут.
ЖАФРЭЙ. Я сам...
СЯСТРА ВЯНТУРЫЯ. У вас бядро восцем раскурожанае, а ён сам!
СЯСТРА МАРЫЯ. Вядома, вядома вы самi... Мы проста вам дапаможам.
СЯСТРА БЕРНАРДА. Не марнуй словы, ён зноў страцiў прытомнасць.
СЯСТРА МАРЫЯ. А можа яго па шчоках, па шчоках?
СЯСТРА ВЯНТУРЫЯ. Трэба яго спачатку пакласцi.Ух, якi цяжкi!
СЯСТРА БЕРНАРДА. Правiльна, кладзi. (Укладваюць яго на лаву.)
СЯСТРА ГАННА. (паказвае) У яго, здаецца, зноў рана адкрылася. Глядзiце, кроў... (Усе з цiкавасцю паглядзелi.)
СЯСТРА ВЯНТУРЫЯ. I праўда адкрылася. Глыбокая.
СЯСТРА БЕРНАРДА. (унушальна) Рана адкрылася, рана i закрыецца. Кровапусканне заўсёды карыснае.
СЯСТРА ВЯНТУРЫЯ. О, вiдаць, разбойнiкi так i падумалi. (Хiхiкаюць.)
СЯСТРА МАРЫЯ. З яго, напэўна, ужо цэлая бочачка выцекла.
СЯСТРА ГАННА. Трэба яму пад галаву што-небудзь. Вось так...
ЖАФРЭЙ. Балiць...
СЯСТРА МАРЫЯ. Божа, кроў...
ЖАФРЭЙ. Балiць...
СЯСТРА БЕРНАРДА. Вядома, балiць. Яшчэ як. Яму ж рагацiну, напэўна, на два пальцы загналi.
СЯСТРА МАРЫЯ. А што рабiць?
СЯСТРА БЕРНАРДА. Тоўчанымi рубiнамi яго кармiць трэба. Праўду кажу. Гэта кроў узнаўляе.
СЯСТРА ВЯНТУРЫЯ. А дзе ж гэтых рубiнаў узяць?
СЯСТРА ГАННА. (паказвае) Сцiх...
(Уваходзiць сястра Ганорыя)
СЯСТРА ГАНОРЫЯ. Ну што, паклалi яго?
СЯСТРА БЕРНАРДА. Пакласцi то паклалi... Цяжкi...
СЯСТРА ГАНОРЫЯ. Жывы?
СЯСТРА ГАННА. Жывы, дзякуй Богу. Толькi рана крывавiць. Перавязаць трэба было б...
СЯСТРА ГАНОРЫЯ. Гэта не ваш клопат. Зараз прыйдзе сястра Iзабэла, яна i перавяжа.
СЯСТРА МАРЫЯ. Можа, ёй дапамагчы?
СЯСТРА ГАНОРЫЯ. Вам сказалi - нiякай дапамогi! Мацi-Iгумення строга загадала перадаць гэтага чалавека пад апеку сястры Iзабэлы. Iзабэлы. Зразумелi? Для яе гэта новае выпрабаванне. Зразумелi? Я пытаюся, зразумелi?
Усе: Зразумелi.
СЯСТРА ГАНОРЫЯ. А цяпер iдзiце, iдзiце... Каб я вас тут больш не бачыла. (Фiлiпу.) Можаце напiсаць бiскупу, што мы паклапоцiмся пра лёс абаронцы веры. Мацi-Iгумення блiзка да сэрца прымае ўсё, што адбылося, Так i напiшыце.
ФIЛIП. (холадна i няўважлiва) Абавязкова...
(Сёстры i Фiлiп выходзяць. Уваходзiць Iзабэла)
СЯСТРА ГАНОРЫЯ. Падыдзi сюды.
IЗАБЭЛА. (падыходзiць): Я слухаю вас, сястра.
СЯСТРА ГАНОРЫЯ. Вось гэты чалавек. Усё ведаеш, што рабiць. Глядзi за iм, глядзi за iм нястомна. I малiся за яго...
IЗАБЭЛА. Добра, сястра, усё выканаю.
СЯСТРА ГАНОРЫЯ. Ежу вам будуць сюды прыносiць. (Збiраецца выходзiць, паварочваецца.) Што глядзiш? Атрымала па мордзе? Навучылася рукi цалаваць, а? Казала я, будзеш у мяне як шоўкавая. Скарылася,а? Што глядзiш, скарылася?
IЗАБЭЛА. (цiха): Скарылася.
(Сястра Ганорыя задаволеная выходзiць.)
Сцэна 17
(Iзабэла падыходзiць, здымае ягоныя павязкi i пачынае аглядаць ягоныя раны).
IЗАБЭЛА. (З жахам i спачуваннем) Божа, памажы гэтаму чалавеку. (Датыкаецца да ягоный раны. Ён крычыць). Даруйце, даруйце, мансеньёр... Вельмi балючы? Я... Ах, святая дзева Марыя, памажы мне. Мансеньёр, мансеньёр, чуеце мяне?
ЖАФРЭЙ. Балiць...
IЗАБЭЛА. Мне трэба прамыць рану. Там гнайнiк... Калi не прамыць, вы можаце памерцi.
ЖАФРЭЙ. (ледзь чутна) Ты, ты хто?
IЗАБЭЛА. Маё iмя - сястра Iзабэла. Я пастаўлена дагладаць вас.
ЖАФРЭЙ. Вады...
IЗАБЭЛА. Што?
ЖАФРЭЙ. Пiць...
IЗАБЭЛА. А. Зараз, зараз. Вось. (Падае яму вады, але той не можа пiць).
ЖАФРЭЙ. Не магу.
IЗАБЭЛА. Гэта пройдзе... Паслухайце, мне трэба прамыць рану. Гэта будзе балюча. (Пачынае прамываць).
ЖАФРЭЙ. Я не баюся болю.
IЗАБЭЛА. Дзiўна, адна мая сяброўка так сказала. Такiм самым голасам.
ЖАФРЭЙ. Сяброўка?
IЗАБЭЛА. Вы яе не ведаеце. Яна зусiм асаблiвая. Яна траўнiца. Калi яна прынясе гаючыя травы для вас, вы яе ўбачыце. Яна цудоўная. Балюча? Мансеньёр, вы гаварыце, гаварыце, каб я ведала, што вы яшчэ...
ЖАФРЭЙ. Жывы?
IЗАБЭЛА. У прытомнасцi...
ЖАФРЭЙ. Я калi ўбачыў зараз твой твар, падумаў, што ўсё... Што ўжо анёлак прыйшоў па мяне. Яшчэ падумаў: прыгожы анёл маёй смерцi...
IЗАБЭЛА. Рана вам яшчэ такое думаць. Толькi Гасподзь ведае, калi Ён вас да сябе паклiча. Нам пра гэта ведаць не дадзена.
ЖАФРЭЙ. Не дадзена... Гм. Усё роўна неяк недарэчна атрымалася.
IЗАБЭЛА. Пра што вы?
ЖАФРЭЙ. У iх жа i зброi неякай не было. У разбойнiкаў гэтых... Так, восцi драўляныя. Цёмна было. Мяне першага ўдарылi, а калi разгледзiлi, што картэж ваенны, тут i разбеглiся... А я вось...
IЗАБЭЛА. Так, такое здараецца.
ЖАФРЭЙ. А ты адкуль ведаеш? Ты, пэўна, сядзiш сабе ў манастыры i носа за сцены не паказваеш. Усё жыццё, пэўна, так i праседзела.
IЗАБЭЛА. (дзiўным голасам) Адкуль ведаеш?
ЖАФРЭЙ. Кажаш мне "ты"?
IЗАБЭЛА. Кажу. Права не маю, але кажу. Дзiўна, так?
ЖАФРЭЙ. I кажы. Мне так лепей падабаецца. Больш па-людску.
IЗАБЭЛА. Ты адкуль ведаеш пра мяне?
ЖАФРЭЙ. Па твары бачу. Багамолка ты цiхiя. Авечка рахманая. Вецер падуе i цябе знясе. Адзiнае выратаванне для такiх, як ты, - манастыр.
IЗАБЭЛА. Ну, ну... Хоць пра выратаванне ты верна заўважыў.
ЖАФРЭЙ. Я ж кажу. Па твары ўсё можна прачытаць, умеючы... Дрэнна, што ляжаць тут доўга давядзецца. Калi не памру, вядома. Тыднi тры, пэўна...
IЗАБЭЛА. Ды ўжо неяк не меней.
ЖАФРЭЙ. Так, трапiў у пераплёт...
IЗАБЭЛА. Зараз балюча зраблю, глыбiню прамыць трэба.
ЖАФРЭЙ. Адна радасць, ад цябе цярплю.
IЗАБЭЛА. (Ён стогне ад болю) Цярпi, цярпi.
ЖАФРЭЙ. Нiчога, крыху папраўлюся, пашлю ганца, каб бiскуп па мяне людзей прыслаў. Не хачу ў манастыры ляжаць. Цiха ў вас тут, як ў магiле.
IЗАБЭЛА. У магiле цiшэй.
ЖАФРЭЙ. Так, там такiх як ты няма.
IЗАБЭЛА. Якiх?
ЖАФРЭЙ. Гаварлiвых. Як там у мяне?
IЗАБЭЛА. Дрэнна. Кроў не перастае iсцi.
ЖАФРЭЙ. Дробязь крявi ў мяне шмат...
IЗАБЭЛА. Табе трэба паспаць.
ЖАФРЭЙ. Я не хачу.
IЗАБЭЛА. (павучальна) Трэба. Каб сiлы ўзнавiць. Сiлы табе яшчэ спатрэбяцца. Я табе абяцаю. Так што лажыся, заплюшчвай вочы i спi. Спi. Я хутка прыду.
ЖАФРЭЙ. Прыйдзеш?
IЗАБЭЛА. Прыйду. Адстаю абедню i прыйду. Я буду малiцца за цябе. Спi... (Збiраеца выходзiць)
ЖАФРЭЙ. Пачакай. Мне здаецца, я памру ў сне.
IЗАБЭЛА. Ты баiшся?
ЖАФРЭЙ. Не.
IЗАБЭЛА. Я веру. Такi як ты нiчога не баiцца. Нiчога, калi кiнуўся на хеўру разбоўнiкаў.
ЖАФРЭЙ. Смяешся...
IЗАБЭЛА. Спi. (Зноў хочы iсцi)
ЖАФРЭЙ. Пачакай яшчэ... Як ты сказала тваё iмя?
IЗАБЭЛА. Сястра Iзабэла.
ЖАФРЭЙ. Iзабэла. Iзабэла. Сястра Iзабэла...
(Яна выходзiць. Ён засыпае).
Сцэна 18
(Заходзiць Iзабэла, цiха падыходзiць да Жафрэя, правярае, цi спiць ён).
ЖАФРЭЙ. Я не сплю.
IЗАБЭЛА. Ты зусiм не спаў?
ЖАФРЭЙ. Галава балiць.
ЖАФРЭЙ. Ужо трэцi дзень не спiш.. Столькi гадзiн. Так доўга не працягнеш... Як твае раны?
ЖАФРЭЙ. Дрэнна iх адчуваю. Усё анямела...
IЗАБЭЛА. Дзе ж Iаана?. Я не ведаю, што рабiць. Мне зусiм няма чым цябе лечыць.
ЖАФРЭЙ. Словам Божым
IЗАБЭЛА. Так. Я ведаю. Але Iаана вельмi добрая траўнiца. Яна ўмее рабiць гаючыя элiксiры. Яна табе дапаможа. Толькi я неяк не магу яе знайсцi. Трэцi дзень. I куды яна магла падзецца?
ЖАФРЭЙ. Нiчога... Знойдзецца. Пасiдзi са мною. Неяк цяжка... Мне здаецца ў мяне пачынаецца лiхаманка.
IЗАБЭЛА. (кранае ягоны лоб) Ты ўвесь гарыш...
ЖАФРЭЙ. Нiчога. Нiчога... Я адужаю. Я моцны...
IЗАБЭЛА. Зразумела, ты адужаеш. З сiлай Бажаю чалавек усялякую хваробу адолее, нават саму смерць адолець можа.
ЖАФРЭЙ. Добра, што ты прыйшла. Так страшна ляжаць у адзiноце. Цемра па табе поўзае. Усялякая мярзотнасць мроiцца. А ты прыйшла, i ўсё святлом вакол асвяцiлася.
IЗАБЭЛА. Я свечку прынесла.
ЖАФРЭЙ. Думкi блытаюцца...
IЗАБЭЛА. Не паддавайся. Чуеш мяне? Не паддавайся. Ты ж ваяр, Жафрэй, змагайся. Змагайся!
ЖАФРЭЙ. Ты назвала мяне па iменi? Цi мне зноў мроiцца...
IЗАБЭЛА. Я назвала цябе па iменi. Мне страшна за цябе. Я баюся, што ты памрэш. Я малiлася за цябе...
ЖАФРЭЙ. Дзе ты была?
IЗАБЭЛА. На абедне. (Ён трацiць прытомнасць) Жафрэй, Жафрэй, не памiрай. Вярнiся, вярнiся...
ЖАФРЭЙ. Так... Я,я... Я нiчога... Усё добра...
IЗАБЭЛА. Паглядзi на мяне. Гэта я, сястра Iзабэла. Ты мяне памятаеш?
ЖАФРЭЙ. Ты мне снiлася...
IЗАБЭЛА. Гэта быў не сон, Жафрэй. Ты не спаў. Мы размаўлялi з табою. Я прамывала раны. Памятаеш?
ЖАФРЭЙ. Напэўна... Напэўна... Вада...
IЗАБЭЛА. Ўто?
ЖАФРЭЙ. Там была гнiлая вада. Я адпiў яе, а яна гнiлая, з цiнаю. Цiна ў горла лезла...
IЗАБЭЛА. Так, дрэнная была вада. (Ён стогне). Рана балiць?
ЖАФРЭЙ. Пячэ. Жывот гарыць. Жывот...
IЗАБЭЛА. Гэта лiхаманка. Лiхаманка. Гэта пройдзе, трэба толькi пацярпець. Вазьмi, вось, сцiснi гэта ў руцэ. (Нешта дае яму) Гэта дапаможа.
ЖАФРЭЙ. Што гэта?
IЗАБЭЛА. Крыжык. Крыжык мой нацельны.
ЖАФРЭЙ. Я памiраю?
IЗАБЭЛА. Не, не... Жафрэй, ты будзеш жыць. Малiся толькi, малiся Богу.
ЖАФРЭЙ. Не, не хачу. Я хачу размаўляць з табою. Мне так лягчэй.
IЗАБЭЛА. Добра, добра. Я буду малiцца за нас дваiх.
ЖАФРЭЙ. Мне так лягчэй... Як тут холадна.. Холадна... А ў жываце пячэ.
IЗАБЭЛА. Жафрэй, толькi не памiрай. Не памiрай, чуеш?
ЖАФРЭЙ. Ты анёл. Ты прыйшоў па мяне?
IЗАБЭЛА. Я сястра Iзабэла. Памятаеш?
ЖАФРЭЙ. Iзабэла... Прыгожае iмя. Я пайду з табою.
IЗАБЭЛА. Жафрэй, гэта лiхаманка.
ЖАФРЭЙ. Я бачый цябе ў сне... Дай мне руку... (Зноў трацiць прытомнасць).
IЗАБЭЛА. (плача) Жафрэй, мiлы мой, Жафрэй, не памiрай, харошы мой, прашу цябе. Ну збярыся, ну калi ласка... Паслухай мяне, Жафрэй. Божа, не дай яму памерцi. Малю цябе, вазьмi мяне - злiтуйся над iм! Божа, молю цябе, бо ты мiласэрны. Злiтуйся над iм, злiтуйся! Малю цябе...
ЖАФРЭЙ. (апрытомнеў) Пячэ...
IЗАБЭЛА. Жафрэй.
ЖАФРЭЙ. Iзабэла, Iзабэла, ты са мною?
IЗАБЭЛА. З табою, мiлы мой, з табою. Не адыду ад цябе. Заўсёды буду з табою. Змагайся, змагайся, не здавайся... Ты ж ваяр, змагайся.
ЖАФРЭЙ. Цяжка... Ён стаў мне на грудзi...
IЗАБЭЛА. Хто?
ЖАФРЭЙ. Ён цiсне... Чаго ж ён так цiсне...
IЗАБЭЛА. Хто цiсне?
ЖАФРЭЙ. Цёмна Не магу...
IЗАБЭЛА. Я скiну яго (Кiдаецца яму на грудзi). Дыхай, дыхай... Так лягчэй?
ЖАФРЭЙ. Лягчэй.
IЗАБЭЛА. Нiкому цябе не аддам. Я буду ахоўваць цябе. Чуеш?
ЖАФРЭЙ. Ты анёл... Я кахаю цябе. (Трацiць прытомнасць).
IЗАБЭЛА. Жафрэй... (Застаецца сядзець побач з iм, чытае малiтву).
Сцэна 19
(Iзабэла молiцца. Уваходзiць Iаана).
IЗАБЭЛА. Хто тут?
СЯСТРА IААННА. Птушка Гон. Пер'е ў яе расце ўнутр, а сэрца - вонкi.
IЗАБЭЛА. Iаана? Сястра Iаана? Ты? Як я рада, што ты прыйшла. Я цябе чацвёрты дзень шукаю. Усюды шукаю. Дзе ты была...
СЯСТРА IААННА. У краiне Рэз траўкi збiрала.
IЗАБЭЛА. Траўкi? Так, так... Я як раз дзеля таго цябе шукала. Iаана, паглядзi, там ляжыць чалавек. У яго страшныя раны. Ён ў лiхаманцы. Яму дрэнна, а я зусiм не ведаю, як аблегчыць ягоныя пакуты. Я не ўмею, падкажы.
СЯСТРА IААННА. Натры яго смалою з тоўчанаю цыкутай i скарлупай арэха.
IЗАБЭЛА. Не кажы глупства. Не час жартаваць. Ён памiрае. Я ведаю, ты можаш выратаваць яго. Ты ведаеш таямнiцы траваў. Вылечы яго. Памажы, памажы яму дзеля славы Божай...
СЯСТРА IААННА. Дапамагi яму сама. Табе даручана.
IЗАБЭЛА. (сумелася) Iаана, што ты такое гаворыш?
СЯСТРА IААННА. Нiчога! Ты здраднiца. Я думала ты мая лепшая сяброўка, сястра...
IЗАБЭЛА. Але я табе сяброўка...
СЯСТРА IААННА. Хлусня! У цябе ёсць сябар. I хоць ён, пэўна, хутка памрэ, ты яшчэ паспееш нацешыцца з iм.
IЗАБЭЛА. (уражаная) Iаана, што ты такое кажаш?!
СЯСТРА IААННА. Тое, што ведаю. Тое, што бачыла на ўласныя вочы.
IЗАБЭЛА. Ты была тут?
СЯСТРА IААННА. Ад самага пачатку.
IЗАБЭЛА. Ты бачыла?
СЯСТРА IААННА. I бачыла, i чула. Усё зразумела. Бутон распусцiўся, а ў iм аса. Толькi джалiць яна мяне, мяне... (Плача).
IЗАБЭЛА. Iаана, ён памiрае...
СЯСТРА IААННА. (раз'юшана) Ён! Ён! Ён! Ён! А да мяне табе ўжо зусiм справы няма? Пагуляла з блазнаватай i кiнула, так?! Варта было з'явiцца першаму ж казлiшчу, i ты... Такое тваё боскае служэнне?
IЗАБЭЛА. Ды як у цябе язык паварочваецца такое казаць? Ён памiрае...
СЯСТРА IААННА. Нiчога ты не разумееш! Ты чэрствая, жорсткая, дурная! Я паверыла ў цябе... Я думала... Я... (Рыдае). Ты! Ты не ўяўляеш, кiм тя была для мяне! Ты не... I вось цяпер ён! I ты! Невыносна1
IЗАБЭЛА. (у разгубленасцi) Iаана, я жанчына. Мы не можам...
СЯСТРА IААННА. Дурнiца! (выбягае, рыдаючы). Якая ж ты дурнiца!
IЗАБЭЛА. (спрабуе спынiць) Iаана...
СЯСТРА IААННА. (На бягу) Траўка? Будзе табе траўка! Вылечу я яго. Радуйся!
(Выбягае).
Сцэна 20
ЖАФРЭЙ. (прыйшоў у сябе, слабым голасам) Iзабэла, Iзабэла.
IЗАБЭЛА. Жафрэй, ты прыйшоў у сябе? Дзякуй Богу, Ён пачуў мае малiтвы...
ЖАФРЭЙ. Колькi я ляжаў?
IЗАБЭЛА. Некалькi дзён.
ЖАФРЭЙ. А да гэтага...
IЗАБЭЛА. Трызнiў.
ЖАФРЭЙ. Дрэнна памятаю... Усё як скрозь полымя.
IЗАБЭЛА. Лiхаманка. Як сябе зараз адчуваеш?
ЖАФРЭЙ. Гарачка крыху спала. Лягчэй. Дыхаць лягчэй.
IЗАБЭЛА. А раны?
ЖАФРЭЙ. А... Бог з iмi...
IЗАБЭЛА. Хочаш чаго-небудзь?
ЖАФРЭЙ. Вады...
IЗАБЭЛА. Зараз. (Падае яму вады. Ён п'е). Бачыш, ты ўжо i пiць можаш. Самае страшнае ўжо прайшло. Паправiшся, дзякуй Богу.
ЖАФРЭЙ. Папраўлюся... Далёка яшчэ да гэтага. Галава балiць.
IЗАБЭЛА. Гэта пройдзе.
ЖАФРЭЙ. Ты ведаеш, у мяне да гэтае пары ў руцэ твой крыжык. Нi на iмгненне яго з рукi не выпусцiў.
IЗАБЭЛА. Вось i не выпускай. Ён табе дапаможа.
ЖАФРЭЙ. Я табе казаў, што ты анёл?
IЗАБЭЛА. I не аднойчы. У трызненнi.
ЖАФРЭЙ. Я праўду казаў.
IЗАБЭЛА. Добра, добра... Толькi не хвалюйся. Табе нельга зараз хвалявацца. Табе трэба берагчы свае сiлы, iначай не ачуняеш.
ЖАФРЭЙ. Я думаў, што памру сёння.
IЗАБЭЛА. Не кажя так.
ЖАФРЭЙ. I цяпер вось, гляджу на цябе, на твой твар, i думаю, што лепей бы памёр.
IЗАБЭЛА. Нельга так казаць, гэта грэх.
ЖАФРЭЙ. Мне ўсё роўна. Я кахаю цябе.
IЗАБЭЛА. Не.
ЖАФРЭЙ. Я кахаю цябе.
IЗАБЭЛА. Маўчы! Маўчы!
ЖАФРЭЙ. Я ведаю, гэта гучыць як блюзнерства тут, у святых сценах манастыра, казаць такое сятры Бога Нашага Iсуса Хрыста. Мне ўсё роўна! Няхай я загублю душу гэтымi словамi, але... Я кахаю цябе!
IЗАБЭЛА. Маўчы! Ну што ж ты робiш? Ты загубiш мяне. Ты загубiш мяне.
ЖАФРЭЙ. Мне ўсё роўна.
IЗАБЭЛА. Гэта грэх. Ты не можаш. Я дала зарок.
ЖАФРЭЙ. Але Гасподзь не забараняў каханне. Ён дарае каханне. Каханне сапраўднае (Iзабэла маўчыць). Божа, навошта ты мучыш мяне. Чалавек не мае ўлады над сваiм сэрцам. Чаму я не памёр сёння?! Я малiў цябе аб смерцi, Божа...
IЗАБЭЛА. Жафрэй, Жафрэй... Мы нiколi не зможам быць разам, зразумей жа гэта. Скарыся i пакiнь... Боль пройдзе, ты паправiшся, ты забудзеш.
ЖАФРЭЙ. Паглядзi мне ў вочы.
IЗАБЭЛА. Што?