Оруэлл Джордж. 1984 (на белорусском языке)

   - Вы не пабiлiся? - спытаўся ён.
   - Нiчога страшнага. Вось толькi рука. Зараз пройдзе.
   Здавалася, што яе сэрца зараз выскачыць з грудзей. Ва ўсялякiм разе, яна была вельмi бледная.
   - Вы нiчога сабе не зламалi?
   - Не, усё ў парадку. Толькi хвiлiнку пабалела, i ўсё. Яна працягнула яму здаровую руку, i ён дапамог ёй устаць. Твар яе паружавеў, ёй зрабiлася вiдавочна лягчэй.
   - Нiчога, - паўтарыла яна. - Толькi трошкi ўдарыла руку. Дзякуй, таварыш!
   I яна хуценька пайшла далей, быццам i сапраўды нiчога не здарылася. Увесь выпадак заняў не болей за паўхвiлiны. Не выстаўляць сваiх пачуццяў напаказ стала ўжо iнстынктыўнай звычкай, тым болей што яны ўвесь гэты час знаходзiлiся перад самым тэлеглядам. I ўсё ж Ўiнстану было вельмi цяжка прыхаваць сваё раптоўнае здзiўленне, бо за дзве цi тры секунды, пакуль ён дапамагаў дзяўчыне ўстаць, яна паспела незаўважна ўсунуць яму нешта ў руку. Безумоўна, яна зрабiла гэта наўмысна. Гэта было нешта маленькае i пляскатае. Праходзячы праз дзверы ў прыбiральню, ён схаваў прадмет у кiшэню i цяпер абмацваў яго кончыкамi пальцаў. Гэта быў кавалак паперы, складзены квадрацiкам.
   Стоячы перад пiсуарам, ён здолеў разгарнуць цыдулку ў кiшэнi. Вядома, там нейкае паведамленне. На нейкi момант яго ахапiла жаданне зайсцi ў кабiну i там яго прачытаць. Але ён добра ведаў, што гэта было б страшэннае глупства. Тут хутчэй, чым дзе ў iншым месцы, можна было быць пэўным, што ўвесь час за табою сочаць тэлегляды.
   Ён вярнуўся ў сваю нiшу, сеў, нядбайна кiнуў паперку на стол да кучы з iншымi, надзеў акуляры i прысунуў да сябе мовапiс. "Пяць хвiлiн, - сказаў ён сабе, - як найменей пяць хвiлiн!" Сэрца ў грудзях стукала, як молат. На шчасце, ён выконваў цяпер звычайную нудлiвую працу - выпраўленне доўгага спiсу лiчбаў, - што не патрабавала асаблiвае засяроджанасцi.
   Што б нi было напiсана ў цыдулцы, яно мела нейкае палiтычнае значэнне. Наколькi ён мог прадбачыць, iснавала дзве магчымасцi. Першая i найбольш верагодная: дзяўчына агент Палiцыi Думак, чаго ён i баяўся. Ён не ведаў, чаму Палiцыя Думак перадае свае пасланнi менавiта такiм спосабам, але, можа, на гэта мелiся нейкiя падставы. Тэкст цыдулкi мог быць пагрозай, выклiкам, загадам аб самагубстве, а магчыма, i нейкай пасткай. Але была яшчэ адна, амаль неверагодная магчымасць, думка пра якую не давала спакою Ўiнстану, хоць ён i стараўся выгнаць яе з галавы. А што, калi гэтае пасланне было не ад Палiцыi Думак, а ад нейкай падпольнай арганiзацыi? Можа, тое самае Братэрства ўсё ж iснуе! Можа, дзяўчына да яго належыць! Без сумнення, думка была абсурдная, але яна адразу прыйшла яму ў галаву, у той самы момант, як ён адчуў у руцэ паперку. Толькi праз некалькi хвiлiн яму ў галаву прыйшло iншае, больш верагоднае тлумачэнне. Нават цяпер, хоць розум i падказваў яму, што гэтае пасланне напэўна азначае для яго смерць, ён усё ж не хацеў у гэта верыць i чапляўся за неразумную надзею. Сэрца шалёна бiлася, i ён упарта змагаўся з трымценнем у голасе, мармычучы лiчбы ў мовапiс.
   Ён скруцiў стос апрацаваных папер трубкай i ўсунуў iх у пнеўматычную пошту. Прайшло ўжо восем хвiлiн. Ён паправiў акуляры на носе, уздыхнуў i падсунуў да сябе наступны пачак паперы, на якiм зверху ляжала цыдулка. Ён разгладзiў яе. На ёй вялiкiмi нязграбнымi лiтарамi было напiсана:
   Я цябе кахаю.
   Некалькi секунд ён быў такi агаломшаны, што не здолеў адразу кiнуць небяспечную паперку ў дзiру памяцi. Калi ён урэшце гэта зрабiў, ён - хоць i ведаў вельмi добра, як небяспечна было выявiць залiшнюю цiкаўнасць, - не мог пераадолець спакусы яшчэ раз перачытаць напiсанае, каб упэўнiцца, што гэтыя словы сапраўды стаялi там.
   Астатнi да абеду час яму працавалася вельмi цяжка. Яшчэ цяжэй, чым засяродзiць увагу на бясконцай нуднай працы, было схаваць ад тэлегляда сваё хваляванне. Яму здавалася, што ў жываце ў яго гарыць агонь. Абед у задушлiвай, тлумнай, шумнай сталоўцы быў сапраўдным катаваннем. Ён спадзяваўся пабыць адзiн пад час перапынку на абед, але, на няшчасце, побач з iм на крэсла пляснуўся бязглузды Парсанс, i рэзкi пах поту амаль перабiў металiчны смурод полiўкi. Ён няспынна балбатаў пра падрыхтоўку да Тыдня Нянавiсцi i асаблiва захапляўся двухметровай галавой Вялiкага Брата з пап'е-машэ, якая была падрыхтавана для ўрачыстасцяў шпiёнскiм атрадам яго дачкi. Ўiнстана раздражняла, што ў такой гамане галасоў ён ледзь чуў, што кажа Парсанс, i таму быў увесь час вымушаны прасiць, каб той паўтараў тую цi iншую са сваiх нiкому не патрэбных заўваг. Толькi адзiн раз ён здолеў кiнуць паспешлiвы позiрк на дзяўчыну, што сядзела ў другiм канцы залы за адным столiкам з дзвюма сяброўкамi.
   Здаецца, яна яго не бачыла, а ён не рызыкнуў яшчэ раз глянуць у тым кiрунку.
   Па абедзе зрабiлася трохi лягчэй. Якраз надарылася даволi складаная праца, на якую патрабавалася некалькi гадзiн, пры гэтым усё астатняе трэба было адкласцi ўбок. Ён павiнен быў сфальшаваць справаздачы аб прамысловай прадукцыi за два гады такiм чынам, каб выклiкаць недавер да аднаго важнага сябры Ўнутранай Партыi, якi цяпер страцiў ласку. Гэта была праца, да якой Ўiнстан быў асаблiва здатны. I на нейкiя дзве гадзiны ён здолеў цалкам выключыць дзяўчыну са сваiх думак. Тады яму зноў прыгадаўся яе твар, i разам з гэтым з'явiлася шалёнае, амаль нясцерпнае жаданне пабыць аднаму. Пакуль ён не застанецца адзiн, было немагчыма як след падумаць пра гэты новы паварот падзей. Сёння ў яго быў абавязковы вечар у Доме Культуры. Ён праглынуў у сталоўцы нясмачную вячэру i адтуль пайшоў адразу ў Дом Культуры. Там ён узяў удзел ва ўрачыста-бязглуздым сходзе "дыскусiйнага клуба", згуляў дзве партыi ў настольны тэнiс, кульнуў некалькi шклянак джыну i адседзеў паўгадзiнную лекцыю на тэму "Ангсоц i шахматы". У душы ён памiраў ад нудоты, але ўпершыню за нейкi час ён не адчуваў жадання ўцячы з вечара ў Доме Культуры. Словы "Я цябе кахаю" зноў абудзiлi ў iм прагу да жыцця, i яму здалося бессэнсоўным дзеля дробязяў падстаўляць сваё жыццё небяспецы. Толькi ў дваццаць тры нуль-нуль, калi ён быў ужо дома i ляжаў у ложку - у цемры, дзе можна нават не баяцца тэлегляда, калi ляжаць цiха, - ён мог нарэшце спакойна паразважаць.
   Заставалася вырашыць тэхнiчнае пытанне: як звязацца з дзяўчынай i дамовiцца з ёй наконт спаткання? Ён ужо болей не думаў пра тое, што яна хацела паставiць яму пастку. Ён ведаў, што гэта не так, бо яна вiдавочна хвалявалася, калi перадавала яму сваё пасланне. Напэўна, яна да смерцi спалохалася, i гэта зусiм зразумела. Нi на хвiлiну яму таксама не прыйшло ў галаву адхiлiць яе спробу зблiжэння. Усяго пяць дзён таму ён у думках разбiваў ёй галаву каменем, але гэта ўжо было не iстотна. Ён думаў пра яе пяшчотнае маладое цела, як ён бачыў яе ў сне. Раней яму здавалася, што яна такая самая, як i ўсе iншыя: галава забiтая хлуснёй i нянавiсцю, а цела - суцэльны кавалак лёду. Гарачка ахапiла яго, калi ён уявiў, што можа страцiць яе, што ў яго могуць адабраць гэтае маладое белае цела! Больш за ўсё ён баяўся, што, калi ён зараз жа не паспрабуе завязаць з ёй кантакт, яна можа перадумаць. Але тэхнiчныя цяжкасцi, звязаныя з сустрэчай, былi надзвычайныя. Гэта было як у шахматах, калi хочаш зрабiць ход пасля таго, як табе ўжо паставiлi мат. Куды нi павярнiся - адусюль сачылi тэлегляды. Ужо за першыя пяць хвiлiн пасля таго, як ён прачытаў цыдулку, ён перабраў у думках усе магчымыя спосабы звязацца з ёю. Цяпер, калi ён меў час паразважаць, ён яшчэ раз правяраў iх адзiн за адным, быццам раскладаў перад сабой iнструменты.
   Вядома ж, сустрэча накшталт такой, што адбылася ранiцай, болей не магла паўтарыцца. Калi б яна працавала ў аддзеле дакументацыi, дык гэта было б адносна лёгка; але ён меў вельмi цьмянае ўяўленне, у якой частцы вялiзнага будынка быў аддзел мастацкай лiтаратуры, ды ў яго i не было нiякай нагоды туды пайсцi. Калi б ён ведаў, дзе яна жыве i а каторай гадзiне выходзiць з працы, тады б ён мог паспрабаваць сустрэць яе па дарозе дадому. Але спроба правесцi яе дамоў была небяспечнай, бо прыйшлося б чакаць перад Мiнiстэрствам, а гэта, напэўна, прыцягнула б увагу. Пра лiст па пошце таксама не магло быць гаворкi. Усiм было добра вядома, што лiсты перад дастаўкай распячатваюцца. Дый цяпер мала хто пiсаў лiсты. Для паведамленняў, якiя час ад часу прыходзiлаея рабiць, iснавалi адмысловыя паштоўкi з наборам сказаў, з якiх непатрэбныя выкрэслiвалiся. Ва ўсялякiм разе, ён не ведаў нават iмя дзяўчыны, не кажучы ўжо пра адрас. Урэшце, ён прыйшоў да высновы, што самым бяспечным месцам была сталоўка. Калi б яму пашчасцiла сесцi з ёй адной за столiкам дзесьцi ў сярэдзiне залы, не надта блiзка да тэлеглядаў i сярод шуму галасоў - дык хапiла б i паўхвiлiны, каб абмяняцца з ёй параю слоў.
   Увесь наступны тыдзень жыццё здавалася яму кашмарным сном. На другi дзень яна з'явiлася ў сталоўцы толькi тады, калi яму трэба было выходзiць, бо ўжо прагучала сiрэна. Напэўна, яе перавялi ў пазнейшую змену. Яны мiнулi адно аднаго, нават не азiрнуўшыся. Яшчэ праз дзень яна была ў сталоўцы ў звычайны час, але разам з яшчэ трыма дзяўчынамi i якраз пад самым тэлеглядам. Пасля былi тры жахлiвыя днi, калi яна ўвогуле не з'явiлася. Яго розум i цела, здавалася, сталi звышадчувальнымi, ён зрабiўся нiбы празрысты, i кожны рух, кожны гук, кожны дотык, кожнае слова, што яму прыходзiлася вымавiць або пачуць, прыносiлi яму смяротныя пакуты. Нават у сне ён не мог цалкам пазбыцца яе вобраза. Гэтымi днямi ён не браўся за дзённiк. Калi ён i адчуваў якую палёгку, дык толькi ў працы, калi часам забываў пра свой смутак на цэлыя дзесяць хвiлiн. Ён не меў анiякага ўяўлення пра тое, што магло стацца з дзяўчынай. Нiдзе нельга было пра яе даведацца. Яе маглi выпарыць, яна магла скончыць жыццё самагубствам, яе маглi выслаць у другi канец Акiянii. Але найгоршым i самым верагодным было тое, што яна магла перадумаць i вырашыць болей з iм не сустракацца.
   На другi дзень яна з'явiлася зноў. Рука была ўжо без перавязi, толькi стужка пластыру налеплена вакол запясця. Убачыўшы яе, ён адчуў такую палёгку, што не мог стрымацца, каб колькi секунд не паглядзець проста на яе, затрымаўшы позiрк. Яшчэ праз дзень яму амаль удалося з ёю пагаварыць. Калi ён прыйшоў у сталоўку, яна сядзела адна за столiкам даволi далёка ад сцяны. Было яшчэ рана, i зала была няпоўная. Чарга паволi рухалася наперад, Ўiнстан быў ужо каля стала раздачы, але тады чарга на дзве хвiлiны спынiлася, бо нехта наперадзе пачаў скардзiцца, што не атрымаў свой кавалачак сахарыну. Дзяўчына ўсё яшчэ сядзела адна, калi Ўiнстан схапiў свой паднос i пачаў прабiвацца да яе столiка. Ён iшоў да яе нiбы выпадкова, шукаючы вачыма месца недзе ў яе за спiнай. Да яе заставалася метры тры. Яшчэ дзве секунды - i ўсё будзе ў парадку. Раптам нехта паклiкаў ззаду: "Смiт!" Ён зрабiў выгляд, што не пачуў. "Смiт!" - паўтарыў голас гучней. Нiчога не зробiш. Трэба было азiрнуцца. Бялявы, дурнаваты на выгляд маладзён, якога звалi Ўiлшэр i якога ён амаль не ведаў, радасна запрашаў яго заняць вольнае месца за яго столiкам. Было неразумна адмаўляцца. Сустрэўшы знаёмага, ён не мог проста прайсцi мiма i падсесцi за столiк да выпадковай дзяўчыны. Гэта б адразу кiнулася ў вочы. Прыязна ўсмiхнуўшыся, ён сеў. Дурнаваты бялявы твар аж свяцiўся, i Ўiнстан у думках уяўляў сабе, як ён рубае гэты твар матыкай. Праз некалькi хвiлiн столiк дзяўчыны быў ужо заняты.
   Але яна павiнна была заўважыць, як ён да яе iшоў, i напэўна зразумела яго намер. На другi дзень ён пастараўся прыйсцi раней. Вядома ж, яна сядзела за столiкам недалёка ад учорашняга i зноў была адна. Проста перад iм у чарзе стаяў нiзенькi, вёрткi, падобны да жука чалавечак з пляскатым тварам i недаверлiвымi вочкамi. Калi Ўiнстан з падносам у руках адышоў ад стойкi, ён убачыў, што чалавечак прабiваецца да столiка, дзе сядзiць дзяўчына. Яго надзеi зноў бурылiся. Было, праўда, яшчэ адно вольнае месца за столiкам, што стаяў трохi далей, але чалавечак, вiдаць, не збiраўся адмовiцца ад блiжэйшага i свабаднейшага столiка. Стаiўшы дыханне, Ўiнстан iшоў за iм. Ён мог пагаварыць з дзяўчынай толькi сам-насам, iнакш усё гэта не мела сэнсу. У гэты момант пачуўся жахлiвы грукат. Чалавечак бразнуўся на падлогу, паднос вылецеў у яго з рук, па падлозе расцяклiся два ручаi: супу i кавы. Ён устаў, кiнуўшы злосны позiрк на Ўiнстана, пэўна, падазраючы, што той падставiў яму нагу. Але на гэтым усё i скончылася. Праз пяць секунд Ўiнстан ужо сядзеў за столiкам побач з дзяўчынай. Яго сэрца было гатовае вырвацца з грудзей.
   Ён не глядзеў на яе. Адклаўшы ўбок паднос, ён адразу пачаў есцi. Аднак было вельмi важна як мага хутчэй загаварыць, пакуль нiхто не падсядзе за столiк, але яго ахапiў неадольны страх. Прайшоў тыдзень, як яна ўпершыню звярнулася да яго. Можа, яна паспела за гэты час перадумаць? Так, напэўна, яна перадумала! Было немагчыма, каб усё гэта добра скончылася, у сапраўдным жыццi так не бывае. Можа, ён бы i ўвогуле не вымавiў нi слова, калi б не ўбачыў у гэты момант Эмплфорта, паэта з валасатымi вушамi. Той хадзiў з падносам у руках i бездапаможна разглядаў залу, шукаючы месца. Эмплфорт ставiўся да Ўiнстана з нейкай няяснай прыязнасцю i, напэўна, сеў бы за яго столiк, калi б яго ўбачыў. Заставалася не больш як хвiлiна часу. I Ўiнстан i дзяўчына працягвалi старанна есцi рэдкую полiўку - фасолевы суп. Ўiнстан пачаў размову цiхiм шэптам. Нiхто з дваiх не паднiмаў вачэй, яны працягвалi чэрпаць лыжкамi вадзянiстае рэчыва i абменьвалiся ў мiжчасе кароткiмi, самымi патрэбнымi словамi.
   - Калi ў цябе канчаецца праца?
   - Васемнаццаць трыццаць.
   - Дзе мы можам сустрэцца?
   - Плошча Перамогi, каля помнiка.
   - Там няма дзе схавацца ад тэлеглядаў.
   - Нiчога, калi ёсць натоўп.
   - Цi будзе ў нас якi-небудзь знак?
   - Не. Не падыходзь, пакуль вакол мяне не набярэцца людзей. I не глядзi на мяне. Толькi стой дзесьцi побач.
   - Калi?
   - Дзевятнаццаць нуль-нуль.
   - Згода.
   Эмплфорт так i не ўгледзеў Ўiнстана i сеў за iншы столiк. Аднак Ўiнстан i дзяўчына болей не размаўлялi i пазбягалi глядзець адно на аднаго, наколькi гэта было магчыма двум, што сядзяць насупраць за адным столiкам. Яна хутка скончыла есцi i ўстала з-за стала, а Ўiнстан застаўся, каб выпалiць цыгарэту.
   Ўiнстан прыйшоў на Плошчу Перамогi трошкi раней прызначанага часу. Ён хадзiў вакол падножжа вялiзнай калоны, на версе якой статуя Вялiкага Брата ўзiралася ў паўдзённае неба, дзе ў Бiтве на Ўзлётна-пасадачную паласу No.1 ён перамог эўразiйскiя самалёты (колькi гадоў таму самалёты былi ўсходазiйскiя). На вулiцы насупраць стаяў конны помнiк - гэта, як меркавалася, была статуя Олiвера Кромвела. Прайшло ўжо пяць хвiлiн, а дзяўчыны ўсё яшчэ не было. Ўiнстана зноў ахапiў невыказны страх. Яна не прыйдзе, яна перадумала! Ён павольна прайшоўся да паўночнага боку плошчы i адчуў нейкую шчымлiвую радасць, пазнаўшы царкву Святога Марцiна, званы якое калiсьцi адбiвалi: "Ты тры фартынгi даць мне павiнен". I тады ён убачыў дзяўчыну. Яна стаяла каля помнiка i чытала цi ўдавала, што чытае, плакат, закручаны спiраллю вакол калоны. Ён не мог падысцi да яе, пакуль не збярэцца болей людзей, бо вакол помнiка былi ўсталяваныя тэлегляды. Але ў гэты момант аднекуль злева пачуўся гоман галасоў i цяжкi грукат аўтамабiляў. Раптам здалося, што ўсе пабеглi цераз плошчу. Дзяўчына хутка абышла львоў ля падножжа помнiка i пабегла за натоўпам. Ўiнстан рушыў за ўсiмi. З паасобных выкрыкаў ён зразумеў, што зараз па тым баку плошчы праедзе канвой з эўразiйскiмi палоннымi.
   Шчыльны людскi натоўп ужо запоўнiў паўднёвы бок плошчы. Ўiнстан, якi звычайна iмкнуўся заўсёды вырвацца са штурханiны, цяпер пiхаўся i ўцiскаўся глыбей у натоўп. Хутка ён ужо стаяў амаль побач з дзяўчынай, але дарогу яму заступiў вялiзны прол i амаль гэткая ж вялiзная кабецiна, напэўна, яго жонка. Разам яны былi як непраходны мур. Ўiнстан адсунуўся трошкi ўбок i, разагнаўшыся, рэзкiм штуршком здолеў працiснуць плячо памiж iмi. На нейкi момант яму здалося, што iх мускулiстыя сцёгны зараз расцiснуць яму вантробы, але нарэшце, змакрэўшы, ён прабiўся наперад. Цяпер ён стаяў поплеч з дзяўчынай, абое глядзелi проста перад сабой.
   Доўгая чарада грузавiкоў павольна кацiлася ўздоўж вулiцы. На кожнай машыне стаялi ахоўнiкi з суровымi драўлянымi тварамi i з аўтаматамi напагатове. Унутры тулiлiся маленькiя жаўтатварыя людзi ў падранай шэра-зялёнай унiформе. Iх тужлiвыя мангольскiя твары пазiралi цалкам безуважна праз бакавыя барты грузавiкоў. Часам чуўся металiчны скрыгат - ва ўсiх палонных на нагах былi кайданы. Адна за адной праязджалi мiма поўныя машыны тужлiвых твараў. Ўiнстан ведаў, што яны там, але бачыў iх толькi ўрыўкамi. Дзяўчына сваiм плячом i правай рукою прытулiлася да яго. Яе шчака была так блiзка, што ён амаль адчуваў яе цеплыню. Таксама, як i тады ў сталоўцы, яна адразу ўзяла iнiцыятыву ў свае рукi. Яна пачала гаварыць, амаль не варушачы вуснамi, цiхiм шэптам, якi патанаў у гамане натоўпу i грукаце машын.
   - Ты добра мяне чуеш?
   - Ага.
   - Цi ты можаш вызвалiцца ў нядзелю па абедзе?
   - Магу.
   - Тады слухай уважлiва. Ты павiнен усё дакладна запомнiць. Паедзеш да станцыi Пэдынгтан...
   З неверагоднай, амаль вайсковай дакладнасцю яна растлумачыла яму дарогу, якой ён павiнен быў пайсцi. Паўгадзiны чыгункай, пасля, выйшаўшы са станцыi, налева, два кiламетры па дарозе да драўлянай брамы без верху; сцежка цераз поле; парослая травой сцежка; сцяжынка праз хмызняк; высахлае, зарослае мохам дрэва. Здавалася, што яна трымае ў галаве карту мясцовасцi.
   - Ты можаш усё запомнiць? - прашаптала яна ўрэшце.
   - Змагу.
   - Пойдзеш налева, пасля направа, тады зноў налева. I брама без верхняй бэлькi.
   - Так. А каторай гадзiне?
   - Каля пятнаццацi. Можа, табе прыйдзецца пачакаць. Я прыйду другой дарогай. Ты ўпэўнены, што ўсё запомнiў?
   - Ага.
   - Тады адыходзь зараз ад мяне як мага хутчэй.
   Пра гэта яму можна было i не казаць. Але якраз цяпер яны не маглi выбрацца з натоўпу. Машыны ўсё яшчэ праязджалi мiма, а людзi ўсё яшчэ разявiўшы раты глядзелi на iх. Спачатку яшчэ чулiся крыкi абурэння i агiды, i крычалi выключна сябры Партыi, але хутка яны сцiхлi. Пераважным пачуццём была простая цiкаўнасць. Чужынцы, цi з Эўразii, цi з Усходазii, былi нечым накшталт дзiвосных звяроў. Iх нiколi нельга было ўбачыць iначай, як палоннымi, i нават тады толькi мiмаходзь. Невядома было таксама, што з iмi рабiлi пасля, за выключэннем тых нямногiх, хто быў павешаны як ваенны злачынца. Астатнiя проста знiкалi, хутчэй за ўсё ў лагерах прымусовай працы. Круглыя мангольскiя твары змянiлiся цяпер на брудныя, барадатыя, змучаныя твары, больш эўрапейскiя на выгляд. З-пад парослых шчэццю шчок на Ўiнстана глядзелi вочы, часам з дзiўнай пранiклiвасцю, а пасля зноў знiкалi. Калона канчалася. У апошнiм грузавiку ён убачыў старога чалавека, твар якога быў суцэльным зараснiкам сiвых валасоў. Ён стаяў проста, склаўшы рукi, быццам прызвычаены да кайданоў. Настаў самы час расстацца з дзяўчынай. Аднак у апошнi момант, калi натоўп яшчэ даволi шчыльна iх сцiскаў, яе рука намацала ягоную i ўпотай пацiснула яе.
   Хоць мiнула не болей за дзесяць секунд, здавалася, што iх рукi трымаюць адна адну вельмi доўга. Ён паспеў адчуць кожную рысачку яе рукi. Ён абмацаў яе даўгiя пальцы, прыгожыя пазногцi, працоўныя далонi з радком мазалёў, мяккасць запясця. Цяпер ён пазнаў бы яе рукi з выгляду. У той самы момант ён падумаў, што не ведае, якога колеру ў яе вочы. Напэўна карыя, хоць часам у чарнявых бываюць i блакiтныя вочы. Але павярнуць галаву i паглядзець ёй у вочы было б неверагодным глупствам. Сцiснуўшы рукi, нябачныя ў шчыльным натоўпе, яны няўхiльна глядзелi перад сабой, i замест вачэй дзяўчыны на Ўiнстана сумна пазiралi з-пад сiвых касмылёў вочы старога палоннага.
   2
   Ўiнстан прабiраўся па дарожцы праз лапiкi святла i ценю, i кожнага разу, як хмызняк разыходзiўся, ён апынаўся ў моры залатога святла. Злева, пад дрэвамi зямля была ўсеяна пралескамi. Лёгкi ветрык цалаваў твар. Было другога траўня. Аднекуль з лясных нетраў да яго даносiлася мяккае вуркатанне вехiроў.
   Было яшчэ трошкi зарана. Падарожжа прайшло без перашкод. Дзяўчына была, вiдаць, добра абазнаная, i яму было не так страшна, як павiнна было б быць. Пэўна, можна было спадзявацца, што яна ведае надзейнае месца. Хоць увогуле, нельга было лiчыць, што за горадам было бяспечней, чым у Лондане.
   Тэлеглядаў тут, вядома ж, не было. Але заўсёды заставалася небяспека прыхаваных мiкрафонаў, праз якiя голас можа быць запiсаны i пазнаны. Апроч гэтага, было нялёгка вандраваць аднаму, каб не прыцягнуць да сябе ўвагi. На адлегласцi да ста кiламетраў вiза ў пашпарце была непатрэбная, але часам патрулi шнырылi па вакзалах, правяралi паперы ў стрэчных сябраў Партыi i задавалi непрыемныя пытаннi. Аднак гэтым разам патруля не было, i, выйшаўшы са станцыi, ён упэўнiўся па дарозе, асцярожна паазiраўшыся, цi за iм хто не сочыць. Цягнiк быў забiты проламi, якiх разлагодзiла цёплая пагода. Вагон з драўлянымi сядзеннямi, у якiм ён ехаў, быў напоўнены адной вялiзнай сям'ёй ад бяззубай прабабкi да месячнага немаўляцi. Яны выправiлiся пагасцяваць да вясковых сваякоў i, як яны не хаваючыся растлумачылi Ўiнстану, паспрабаваць дастаць трошкi масла на чорным рынку.
   Дарожка зрабiлася шарэйшая, i праз пару хвiлiн ён выйшаў на сцяжыну, пра якую дзяўчына яму гаварыла - звычайную звярыную сцежку, што патанала ў хмызняку. У яго не было гадзiннiка, але яшчэ не магло быць пятнаццацi гадзiн. Пад нагамi было так шмат пралесак, што немагчыма было прайсцi, не наступiўшы. Ён нахiлiўся i пачаў збiраць букет, i дзеля таго, каб прабавiць час, i таму, што яму прыйшла ў галаву iдэя - цi не было б добра, калi яны сустрэнуцца, падараваць дзяўчыне букет кветак. Ён ужо назбiраў вялiкi букет i ўдыхаў дзiўны, трошкi прывялы пах, як раптам ззаду пачуўся нейкi гук. Ён застыў на месцы. Без сумнення, гэта затрашчала сухая галiнка пад нечай нагой. Ён зноў пачаў збiраць пралескi. Найлепшае, што ён мог зрабiць. Або гэта была дзяўчына, або нехта за iм сачыў. Азiрнуцца значыла прызнаць сваю вiну. Ён сарваў кветку, другую. Нечая рука лёгка легла яму на плячо.
   Ён падняў вочы. Гэта была дзяўчына. Яна пахiтала галавою, вiдаць, папярэджваючы, каб ён маўчаў, пасля развяла рукою кустоўе i пайшла наперадзе вузкай сцежкай, што вяла ў лес. Напэўна, яна ўжо раней была тут, бо абыходзiла ўсе балацявiнкi, быццам ведала iх на памяць. Ўiнстан, сцiскаючы ў руцэ букет, iшоў следам. Спачатку ён адчуў палёгку, але разглядаючы зграбнае i крамянае цела дзяўчыны, што iшла перад iм, пунсовы пояс, зацягнуты якраз настолькi, каб падкрэслiць круглiзну клубоў, ён адчуў, як уласная непаўнацэннасць цiсне на яго нязносным цяжарам. Нават у гэты момант яму здавалася, што яна можа адмовiцца ад яго, калi азiрнецца i прыгледзiцца ўважлiвей. Ласкавае паветра i зелень лiстоты яшчэ болей дадавалi роспачы. Ужо iдучы са станцыi, ён адчуў, якiм брудным i нягеглым ён выглядае пад травеньскiм сонцам. Ён адчуў сябе пакаёвым стварэннем з гарадскiм пылам у порах скуры. Ён падумаў, што дагэтуль яна, напэўна, яшчэ нi разу не бачыла яго на вулiцы, пад сонечным святлом. Яны прыйшлi да паваленага дрэва, пра якое яна казала. Дзяўчына пераступiла яго i рассунула хмызняк, праз якi, здавалася, не было праходу. Ўiнстан пайшоў за ёй i ўбачыў, што яны выйшлi на лясную палянку - невялiчкi, парослы травою ўзгорак, шчыльна закрыты з усiх бакоў маладымi гонкiмi дрэвамi. Дзяўчына спынiлася i азiрнулася.
   - Вось мы i прыйшлi, - сказала яна.
   Яна стаяла проста перад iм, усяго за некалькi крокаў. Ён усё яшчэ не наважваўся падысцi блiжэй.
   - Я не хацела нiчога казаць, пакуль мы iшлi па сцежцы, - гаварыла яна, бо там мог быць схаваны мiкрафон. Не думаю, каб ён i сапраўды там быў, але, можа, i ёсць. Можна заўсёды чакаць, што хтосьцi з гэтых свiнняў пазнае твой голас. Але тут нам нiчога не пагражае.
   Ён усё яшчэ баяўся падысцi. Ён недарэчна паўтарыў:
   - Нам тут нiчога не пагражае?
   - Ага. Бачыш, якiя дрэвы?
   Гэта былi ясенi. Старыя дрэвы спiлавалi, i на iх месцы вырас цэлы лес маладых, не таўсцейшых за руку.
   - Тут няма дзе схаваць мiкрафон. Дый я тут ужо была.
   Яны проста так сабе размаўлялi. Цяпер ён ужо наважыўся падысцi да яе блiжэй. Яна стаяла перад iм, зграбная, з трохi iранiчнай усмешкай на вуснах, быццам пыталася, чаму ён так доўга цягне. Пралескi ўжо рассыпалiся па зямлi. Яны ўпалi быццам самi па сабе. Ён узяў яе за руку.
   - Цi паверыш ты, - пачаў ён, - я дагэтуль не ведаў, якога колеру ў цябе вочы.
   Ён разгледзеў - яны былi карыя цi, хутчэй, светла-карыя, але вейкi былi чорныя.
   - Цяпер, убачыўшы, якi я ёсць, цi здолееш ты на мяне глядзець без агiды?
   - А чаго ўжо там.
   - Мне трыццаць дзевяць гадоў. У мяне ёсць жонка, з якой я не магу развесцiся. У мяне варыкозная язва на назе. У мяне пяць устаўных зубоў.
   - Ну i напляваць, - адказала дзяўчына.
   Цяжка было сказаць, хто з iх узяў iнiцыятыву, але праз хвiлiну яна была ўжо ў ягоных абдымках. Спачатку ён проста не мог гэтаму паверыць. Ён адчуваў яе маладое цела, мяккасць яе чорных валасоў на сваiм твары, i - так! - яна павярнулася да яго, i ён цалаваў яе ў вялiкiя чырвоныя вусны. Яна абхапiла яго за шыю i казала: любы, мiлы, каханы. Ён паклаў яе на зямлю. Яна зусiм не супрацiўлялася, i ён мог рабiць з ёю ўсё, што хацеў. Але, кажучы праўду, ён не адчуваў нiчога больш, як толькi дотык яе цела. Ён не адчуваў нiчога, апроч нявер'я i гордасцi. Ён быў шчаслiвы з таго, што адбывалася, але не адчуваў нiякага фiзiчнага жадання. Цi было пакуль зарана, цi яго напалохалi яе маладосць i прыгажосць, цi, можа, проста ён ужо прызвычаiўся жыць без жанчыны - прычыны ён не ведаў. Дзяўчына паднялася i дастала з яго валасоў пралеску. Яна села побач з iм i абняла яго.
   - Не хвалюйся, любы. Мы не спяшаемся. Увесь вечар наперадзе. А тут цудоўная схованка, праўда? Я знайшла яе аднойчы, калi заблудзiлася ў адным паходзе. Калi б нехта сюды iшоў, яго можна было б пачуць за сто метраў...
   - Як цябе завуць? - спытаўся Ўiнстан.
   - Джулiя. Тваё iмя я ведаю. Ўiнстан. Ўiнстан Смiт.
   - Адкуль ты яго ведаеш?
   - Здаецца, мой любы, я спрытнейшая на здагадкi, чым ты. Скажы, што ты пра мяне думаў да таго дня, як я перадала табе запiску?